 |
| Εικ.20. Αργυρεπίχρυσο κάλυμμα ευαγγελίου με παράσταση της Αναλήψεως του Χριστού, 1813. |
 |
| Εικ.21. Αργυρεπίχρυσο κάλυμμα ευαγγελίου με παράσταση της Εις Αδου Καθόδου, 1693. |
 |
| Εικ.22. Αργυρεπίχρυσο κάλυμμα ευαγγελίου με στηθάρια απο σμάλτο και νιέλο, 1802. |
|
Στην πλούσια σειρά των αργυρεπίχρυσων καλυμμάτων των εντύπων ευαγγελίων, με την έντονη τεχνοτροπία, όπως αυτή ενσωματώθηκε
στην τέχνη της ορθόδοξης Ανατολής κατά την ύστερη τουρκοκρατία, διασώζονται ενεπίγραφα έργα των Κυπρίων χρυσοχόων Ιωάννη και
Γεωργίου του 1813 (εικ. 20), καθώς και του Χατζή Ιωάννη (Σ1043) από το χωριό Οδού (1864).
Διαφορετικής υφής και διακοσμήσεως είναι τα ευαγγέλια, που προέρχονται από τη Ρωσσία, τα οποία φέρουν πολύχρωμα σμάλτινα
στηθάρια, ενώ πολυάριθμες πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες συμπληρώνουν τη διακόσμηση. Εντυπωσιακό ως προς το μέγεθος και το
βάρος του είναι έντυπο δίγλωσσο ευαγγέλιο με ελληνικό (1799) και σλαβονικό (1796) κείμενο. Είναι αφιέρωμα του Κρητικού Γεώργιου
Μπεναρδάκη (1804). Εξωτερικά είναι σταχωμένο με σανίδες, επενδυμένες με αργυρεπίχρυσο έλασμα φουσκωτό, σκαλιστό και εγχάρακτο
του 1802 και με σφραγίδες του ρωσσικού εργαστηρίου κατασκευής. Στην κύρια όψη φέρει πέντε σμάλτινα
στηθάρια με την Ανάσταση του Χριστού και τους ευαγγελιστές, διανθισμένα με ημιπολύτιμους λίθους. Η Ανάσταση δορυφορείται από
δώδεκα μικρότερα στηθάρια με σκηνές από τα πάθη του Χριστού σε τεχνική νιέλου. Πίσω στο μέσο σε έξεργο ανάγλυφο εικονίζεται η
Ανάληψη του Χριστού με έντεκα στηθάρια, που απεικονίζουν ισάριθμα Αναστάσιμα εωθινά, πάλι σε νίελο (εικ.22). Ενα άλλο κάλυμμα
(1737) δίγλωσσου ελληνοσλαβικού ευαγγελίου (έκδοση 1693 Μητρόπολης Ουγγροβλαχίας) αποτελείται από δύο μονοκόμματα αργυρά
σφυρήλατα ελάσματα με έκτυπη, εγχάρακτη διακόσμηση σε ψηλό ανάγλυφο και επιχρυσωμένη επιφάνεια. Κεντρική παράσταση είναι
"η εις Αδου Κάθοδος", πλαισιώμενη από δεκαοκτώ ορθογώνια διάχωρα, στα οποία εκτυλίσσεται ο κύκλος των παθών και της Ανάστασης
του Χριστού (εικ. 21). Στην πίσω όψη εικονίζεται ο άγιος Σάββας με σκηνές από τον βίο του και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Ο τύπος του
καλύμματος αυτού συνηθίζεται στα εργαστήρια της Τρανσυλβανίας από τα τέλη του 17ου ως τα μέσα του 18ου αιώνα, και ειδικότερα στο
εργαστήριο του Γκέορκ Μάυ Β' (Georg May II) (1688-1712).
|
