6 / 196
Eνατενίσεις
1
ὐτόν τόν χαρακτηρισμό
1
ἀποδί-
δει στό πρόσωπο καί στό ἔργο
τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ὁ ἅγιος
Ἐπιφάνιος Κύπρου, γράφοντας
τόν «Ἀγκυρωτόν» του τό 373 μ.Χ.,
ἕνα σύγγραμμα, τό ὁποῖο πρω-
τοτυπεῖ γιά τήν ἐποχή του, ἀφοῦ
εἶναι ἡ πρώτη φορά, πού ἀποπειρᾶται κά-
ποιος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας νά συ-
ντάξει, κατά τρόπο συστηματικό, δογματι-
κά θέματα.
Καί, ἀσφαλῶς, δέν εἶναι ἡ μοναδική πε-
ρίπτωση, ὅπου ὁἍγιος ἐξυμνεῖ τό πρόσωπο
τῆς Παναγίας. Στήν ἴδια συνεκδοχή, καί κα-
ταφεύγονταςστόνψαλμικόστίχο46,6, ἀπο-
καλεῖ τήΘεοτόκο «τήν καλλονήν τοῦ Ἰακώβ
καί τό ἀκραιφνές τῆς καλλονῆς αὐτοῦ», γιά
νά διανθίσει, στή συνέχεια, στό θεοτοκολο-
γικό λειμωνάριό του τή Μαρία ὡς «τήν ἁγί-
αν ταύτην καί μακαρίτιδα Ἀειπάρθενον»
2
.
Καί ἐδῶ, γιά λόγους θεολογικούς, πρέπει
νά σημειωθεῖ, ὅτι οἱ ὅροι «Παρθένος» καί
«Ἀειπάρθενος» γιά τήν Παναγία, ὅπως καί
ἄλλα προσωνύμιά της, ὑπῆρχαν διάχυτα
μέσα στήν ἐκκλησιαστική ζωή καί παράδο-
ση, τά ὁποῖα στή συνέχεια ὁριοθετήθηκαν
καί κατοχυρώθηκαν, ἐξαιτίας αἱρετικῶν
προκλήσεων, ἀπό Οἰκουμενικές Συνόδους,
ὅπως, ἐπί τοῦ προκειμένου, ἔπραξε ἡ Γ΄
Οἰκουμενική Σύνοδος. Τοῦ λόγου τό ἀλη-
θές ἐπιβεβαιώνει πάλι ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος,
ὅταν, στομώνοντας τήν αἵρεση τῶν Κολλυ-
ριδιανῶν, σημειώνει: «Τίς ποτε ἤ ἐν ποίᾳ γε-
νεᾷ τετόλμηκε τό ὄνομα Μαρίας τῆς ἁγίας
(εἰπεῖν), καί οὐκ ἐπήνεγκε τό Παρθένον;»
3
.
Ὁπωσδήποτε δέν εἶναι μόνο ὁ ἅγιος
Ἐπιφάνιος ὁ ὁποῖος ἐπωδεῖ τά τοῦ προσώ-
που τῆς Θεοτόκου. Γιατί καί ὁ ἅγιος Κύριλ-
λος Ἀλεξανδρείας, γιά νά περιορισθοῦμε
μόνο σ’ αὐτόν, προκειμένου νά ἐξάρει τό
πρόσωπό της, τήν ἀποκαλεῖ τό «κειμήλι-
ον τῆς οἰκουμένης»
4
, ἐννοώντας, ὅτι ὅλος ὁ
συμπαντικός κόσμος συνέδραμε, μέ ὅ,τι πο-
λυτιμότερο καί βαρυτιμότερο εἶχε, προκει-
μένου νά προσφέρει στόν Θεό ὡς ἐκλεκτό
σκεῦος τήν Παναγία. Γιατί «πολλαί μυριά-
δες γυναικῶν ἐπί τῆς γῆς ἦσαν, καί Μαρία
εὗρε μόνη χάριν»
5
.
Ὅλα αὐτά, ἀσφαλῶς, δικαιολογοῦνται,
γιατί στό πρόσωπο τῆς Μαρίας ἐκπληρώ-
νεται τό «μυστήριον τῆς εὐσεβείας», κατά
τόν Ἀπόστολο Παῦλο
6
. Αὐτή στάθηκε ἡ
μόνη ἱκανή, ἕνεκα τῆς καθαρότητας καί τῶν
ἀρετῶν της, νά γίνει «ἡ χώρα τοῦἈχωρήτου»
καί νά «βαστάσῃ τόν βαστάζοντα τά πά-
ντα»
7
. Ἡ Μαρία «ἀνιμᾶται (ὑποδέχεται καί
ἐγκολπώνεται) τόν Λόγον ὡς ἡ γῆ τήν βρο-
χήν»
8
, καί «ἐνδύει τόν Κύριον τήν εὐπρέ-
1
ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ,
Ἀγκυρωτός
, 49, PG 43, 104Β.
2
ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ,
Πανάριον
, 78, 23, PG 42, 736Α.
3
ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ,
Πανάριον
, 78, 6, PG 42, 705D.
4
ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ,
Ὁμιλία 11,
PG 77,
1032D.
5
ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ,
Ἀγκυρωτός
, 49, PG 43, 104Α.
«
ΤΟ ΕΚΠΛΗΚΤΟΝ
ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ
»
l
Τοῦ Νίκου Νικολαΐδη
Καθηγητῆ Πανεπιστημίου καί
Διευθυντῆ Ἐκκλησιαστικῆς Διακονίας Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κύκκου καί Τηλλυρίας