Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ιεράς Μονής Κύκκου "Αρχάγγελος" ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του σημερινού Ηγουμένου της Μονής Κύκκου κ. Νικηφόρου. Αποτελείται από το Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, το Κέντρο Θησαυρού Κυπριακής Ελληνικής και το Μουσείο Ιεράς Μονής Κύκκου. Το Κέντρο Μελετών στεγάζεται στα αναπαλαιωμένα κτίρια του Μετοχίου του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Λακατά-μιας, το οποίο βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Λευκωσίας. Στον ίδιο χώρο στεγάζεται η Βιβλιοθήκη του Κέντρου, η Αίθουσα Τελετών, που χρησιμοποιείται για τη διεξαγωγή συνεδρίων, το Κέντρο Θησαυρού Κυπριακής Ελληνικής, καθώς και το Εργαστήριο Συντήρησης χειρογράφων, εικόνων και μοναστηριακών κειμηλίων. Το Μουσείο Ιεράς Μονής Κύκκου βρίσκεται στην Κεντρική Μονή και αποτελεί μέρος των οικοδομημάτων που περιβάλλουν τον ναό.

       Οι στόχοι του Κέντρου πραγματοποιούνται με ερευνητικά προγράμματα, εκδόσεις κ.λ.π. Τα ερευνητικά προγράμματα του Κέντρου Μελετών αφορούν στην ιστορία της Κύπρου γενικότερα, με έμφαση στην ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι ερευνητικές δραστηριότητες εστιάζονται κυρίως στην αναδίφηση, μελέτη και έκδοση ανέκδοτων εγγράφων και τη διαφώτιση σημαντικών θεσμών της κυπριακής ιστορίας.

       Τα εν εξελίξει ερευνητικά προγράμματα επικεντρώνονται σε αρχεία της Κύπρου και διαφόρων άλλων χωρών. Η ερευνητική δραστηριότητα διευρύνεται με τη δη-μουργία αρχείου μικροταινιών, την αγορά πρωτότυπου αρχειακού υλικού κ.ο.κ. Σημαντική βοήθεια για όλο το Πολιτιστικό Ίδρυμα αποτελεί η Βιβλιοθήκη, η οποία ιδρύθηκε ταυτοχρόνως με το Κέντρο.

Το Κέντρο Μελετών κατά καιρούς διοργανώνει στην Αίθουσα Τελετών συνέδρια, ημερίδες, διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις. Η Αίθουσα, χωρητικότητας 500 ατόμων, χρησιμοποιείται συχνά και από άλλα επιστημονικά σωματεία και ιδρύματα.

Κέντρο "Θησαυρός Κυπριακής Ελληνικής" Ο Θησαυρός της Κυπριακής Ελληνικής ιδρύθηκε το 1993. Επίκεντρο της αποστολής του είναι η ηλεκτρονική καταγραφή του συνόλου της ελληνικής γραμματείας της Κύπρου από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, καθώς και του αντίστοιχου γλωσσικού υλικού, όπως επιγραφές, τοπωνύμια, ονόματα, γλωσσάρια, σημειώματα κ.λ.π. Τελικός στόχος της καταγραφής αυτής είναι η σύνταξη Ιστορικού, Τοπωνυμικού και Ονομαστικού λεξικού της ελληνικής γλώσσας της Κύπρου.

       Στο Κέντρο Θησαυρού Κυπριακής Ελληνικής η γλώσσα καταγράφεται και παρουσιάζεται ως ενότητα, στην οποία θέση έχουν η αρχαία, η μεσαιωνική και η νέα, η λόγια και η λαϊκή. Για πρακτικούς όμως λόγους η γλωσσική αυτή ενότητα χωρίζεται στις περιόδους Αρχαία, Ελληνιστική, Βυζαντινή, Μεσαιωνική, Νεότερη και Σύγχρονη.

Στην πορεία των εργασιών θα προκύψουν και παράλληλα έργα, όπως η Κυπριακή Βιβλιογραφία και Κανόνες των συγγραφέων και των έργων της Κυπριακής Γραμματείας. Επιπλέον, το Κέντρο Θησαυρού Κυπριακής Ελληνικής στοχεύει να εκδόσει χειρόγραφα κείμενα μαζί με τα ηλεκτρονικά λεξικά τους, ψηφιακούς δίσκους και περιοδικό φυλλάδιο για το παραγόμενο από αυτό έργο.

Εργαστήρια Συντήρησης Τα Εργαστήρια Συντήρησης υπάγονται στο νεόδμητο Μουσείο της Ιεράς Μονής Κύκκου που εγκαινιάστηκε το 1998 και πανθομολογουμένως αποτελεί κόσμημα της Κύπρου. Στεγάζονται σε ένα εντελώς καινούργιο και τεράστιο κτίριο. Είναι τα πλέον σύγχρονα εργαστήρια συντήρησης έργων τέχνης στην Κύπρου τόσο από άποψη τεχνικού εξοπλισμού όσο και από άποψη εξειδικευμένων συντηρητών με σπουδές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Οι πλείστοι από τους ειδικούς αυτούς σπούδασαν με υποτροφίες της Μονής.

Τα Εργαστήρια Συντήρησης συνίστανται από τα εξής: Α'. Τμήματα Συντήρησης:

1. Εικόνων, τοιχογραφιών και ψηφιδωτών.
2. Χάρτου (έγγραφα, βιβλία, χειρόγραφα).
3. Ξύλου
4. Μετάλλων
5. Υφασμάτων
6. Χρυσοκεντητικής
Β'. Αρχείο Μουσείου, όπου γίνεται η καταγραφή, η περιγραφή και η φωτογράφηση όλων των κειμηλίων της Μονής. Όλες οι παραπάνω εργασίες καταχωρούνται και σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το Αρχείο υποδιαιρείται στα ακόλουθα μέρη :
1. Εικόνων-τοιχογραφιών
2. Αμφίων
3. Ξυλογλύπτων
4. Λαϊκής Τέχνης
5. Πινάκων-Φωτογραφιών
6. Δώρων και τιμητικών βραβεύσεων της Μονής
7. Χειρογράφων και Εγγράφων
8. Αρχαίας Συλλογής

       Εκτός από τα προαναφερόμενα οι δραστηριότητες των Εργαστηρίων Συντήρησης επεκτείνονται σε ανασκαφές, αποκαταστάσεις Μετοχιών της Ιεράς Μονής Κύκκου, αρχιτεκτονικές αποτυπώσεις μνημείων, επαναπατρισμό έργων τέχνης που φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό (κυρίως μετά την τουρκική εισβολή του 1974), συμμετοχή σε εκθέσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό, διοργάνωση συνεδρίων και εκδόσεις.

       Σύμφωνα με όσα εκθέσαμε, γίνεται κατανοητό γιατί το Μετόχιο του Αρχαγγέλου χαρακτηρίζεται ως μια κυψέλη. Είναι η συνέχεια της ιστορικής πνευματικής προσφοράς της Μονής στον κυπριακό λαό. Και για την ιστορία υπενθυμίζουμε ότι ο "Αρχάγγελος", όπως είναι σήμερα και όπως τον περιγράψαμε, είναι δημιούργημα του Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Κύκκου κ. Νικηφόρου.