192
Eνατενίσεις
Λευκωσία όλους τους Αρχιερείς του νησιού,
τους Ηγουμένους των Μοναστηριών, επίσημους
κληρικούς, προεστούς, δημογέροντες και προ-
κρίτους, για να συντάξουν δήθεν κοινά ευχαρι-
στήρια γράμματα στο Σουλτάνο για την πατρική
του μέριμνα για το λαό. Στην πραγματικότητα
με την “πρόσκληση” αυτή αντί της έκφρασης
ευγνωμοσύνης προς το Σουλτάνο, διατάχθηκε ο
αφοπλισμός και συγχρόνως ανακοινώθηκαν οι
θανατικές καταδίκες «δια κεφαλικής τιμωρίας»
κληρικών και προεστώτων, όπως και η δήμευση
περιουσιών. Έτσι ακολούθησε το μακελειό της
9
ης
Ιουλίου 1821. Τα σώματα των μαρτύρων της
θρησκείας και της πατρίδας αφέθησαν πεταγμέ-
να στο χώρο της σφαγής στην Πλατεία Σεραγίου
και έξω από το Διοικητήριο. (Στη σημερινή κα-
τεχόμενη Λευκωσία).
Οι Έλληνες χριστιανοί με θρήνο τα περιμά-
ζεψαν και με ευλάβεια τα έθαψαν στο κοιμητή-
ριο των Αγίων Ομολογητών και στο κοιμητήριο
της Παλλουριώτισσας, όπως και κάποια άλλα
στον περίβολο της Φανερωμένης. Στον περίβο-
λο της Φανερωμένης τα σώματα των κληρικών
τάφηκαν σε κοινό τάφο και των λαϊκών σε άλλο
κοινό τάφο. Το 1872–1873, όταν έγινε η ανακαί-
νιση του ναού, τα οστά μεταφέρθηκαν από τους
τάφους και τοποθετήθηκαν κάτω από την Αγία
Τράπεζα του ναού με κατάλληλη επιγραφή η
οποία και αναφερόταν στα ονόματα των ενταφι-
ασμένων.
Τέλος το 1930 τα λείψανα ετάφησαν στο
μαρμάρινο μνημείο που στήθηκε και υπάρχει
στο προαύλιο του ναού γι’ αυτό το σκοπό.
Μία από τις συνέπειες των προγραφών,
των σφαγών και των λεηλασιών που υπέστη ο
χριστιανικός πληθυσμός της Κύπρου το 1821
ήταν και η δημιουργία ενός τεράστιου κύματος
προσφύγων. Υπολογίζονται πως από το 1821
μέχρι το 1825 εγκατέλειψαν το νησί πάνω από
20.000 - 25.000 άτομα. Κάποιοι βρήκαν καταφύ-
γιο στην ηπειρωτική Ελλάδα κι άλλα ελληνικά
νησιά, άλλοι επιβιβάστηκαν σε καράβια και
πήραν τον δρόμο για την υπόλοιπη Ευρώπη,
Μασσαλία, Λιβόρνο, Αγκώνα, Γένοβα, Βενετία
και Τεργέστη. Η Βενετία και η Τεργέστη, τα
μεγαλύτερα λιμάνια της Αυστριακής Αυτοκρα-
τορίας στα βόρεια παράλια της Ιταλικής Χερσο-
νήσου, ήταν από τις πόλεις που δέχθηκαν τους
περισσότερους πρόσφυγες. Ο Ιωάννης Σολωμή
ή Σολομωνίδης, υιός του σφαγιασθέντος Σ.
Σολωμή, μετά τη δήμευση της οικογενειακής
τους περιουσίας κατέληξε στο όμορφο νησί Πό-
ρος, η δε κόρη του Χρυσταλλού κατέφυγε στην
Κωνσταντινούπολη.
Ο Χαρ. Παπαδόπουλλος, διευθυντής Αστι-
κής Αγ. Σάββα, σε άρθρο του στην εφημερίδα
Ελευθερίαστις 03/10/1931υπότοντίτλο
“Κυπρι-
ακαί θυσίαι εις την μεγάλην ιδέαν – Η εκατόμβη
της 9ης Ιουλίου 1821 – Σκηναί τρόμου και φρίκης”
αναφέρει:
‘‘…Ο δε εν Λευκωσία καρατομηθείς τη
10η Ιουλίου πρόκριτος Σόλων Σολομής κατέλιπε
τέκνα εν Κωνσταντινουπόλει Χρυσταλλούν μετά
των τέκνων της, εξ ών ο υιός της Μακάριος Σκλα-
βούδης εχειροτονήθη Αρχιμανδρίτης, και τρεις υι-
ούς, Δημήτριον, Ελευθέριον και Ιωάννην. Εκ τού-
των ο Δημήτριος απέθανεν ολίγον μετά τα τραγικά
συμβεβηκότα του Ιουλίου του 1821, ο Ελευθέριος,
προσπαθήσας να εξαγοράση τα πατρικά κτήματα
τα ευρισκόμενα εις την Φλάσου και τα Μάσαρι,
αλλ’ αποτυχών, ετελεύτησεν εκ της λύπης του. Οδε
Ιωάννης, καταφυγών εις την Ελλάδα, κατετάχθη
εις τον ελληνικόν στρατόν και προήχθη εις υπο-
μοίραρχον της χωροφυλακής. Νυμφευθείς δε την
θυγατέρα του εκ Πόρου Ιωάννη Παλέση, εγέννη-
σεν εξ αυτής δύο υιούς, τον Επαμεινώνδαν και τον
Ξενοφώντα Σολομωνίδην, εκ των οποίων ο μεν
πρώτος εγένετο ιατρός, ο δε δεύτερος δικηγόρος’’.
Βλ. επίσης Γεωργίου Ι. Κηπιάδη,
Απομνημονεύ-
ματα των κατά το 1821 εν τη νήσω Κύπρου τραγι-
κών σκηνών, Αλεξάνδρεια, 1888, 17,
βλ. επίσης,
του ιδίου, ό.π., Έκδοσις Δευτέρα επαυξημένη,
