Ενατενίσεις | Τεύχος 22 Ιανουάριος - Ιούνιος 2014 | Περιοδική Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Κύκκου και Τηλλυρίας

Eνατενίσεις

129

Του Δρος Ελευθέριου Αντωνίου

Κοινωνιολόγου-Ερευνητή

φορμή για το άρθρο αυτό αποτέλε-

σε μία επίσκεψη-προσκύνημα, το

2009, στο σκλαβωμένο μου χωριό,

τα Μάσαρη, μαζί με τον 86χρονο

τότε παππού μου, Λευτέρη Μακρή

(υιό του Χριστόδουλου Μακρή). Περιεργαζόμα-

στε με αμηχανία, με αισθήματα αγανάκτησης και

πικρίας, την κατεστραμμένη εκκλησία του Αγίου

Αντωνίου, καθώς και το εντελώς ισοπεδωμένο, χω-

ρίς κανένα σταυρό από τους τάφους, κοιμητήριο,

το οποίο βρίσκεται ακριβώς πίσω από το ιερό του

ναού. Οπόταν, εντελώς ξαφνικά ο παππούς Λευ-

τέρης, χωρίς καμία προειδοποίηση και προφανώς

χωρίς κανένα σημάδι για την ακριβή θέση που βρι-

σκόταν ο τάφος του πατέρα του, πήγε λίγο προς τα

πίσω, ακριβώς μπροστά από το ιερό του ναού. Με

κάποια σκέψη και διστακτικότητα, έκανε τρία με-

γάλα βήματα προς τα αριστερά, γονάτισε, χαϊδεύ-

οντας το χώμα και σιγοκλαίγοντας. Με κομμένη

την ανάσα από τη ξαφνική αυτή κίνηση του παπ-

πού και χωρίς να γνωρίζω τί προσπαθεί πραγματι-

κά να κάνει, τον άκουσα να ψελλίζει γοερά

«παπά!

παπά!»

ωσάν ναήταν σε σκηνήαρχαίας τραγωδίας.

Αυτό το απρόσμενο και συνταρακτικό γεγονός με

είχε αφήσει εμβρόντητο κι άφωνο. Με έχει συγκι-

νήσει τόσο πολύ, αφού χαράχθηκε ανεξίτηλα στην

καρδιά και στο μυαλό μου! Μια τραγική στιγμή, η

οποία και απεικόνισε πλέον τις πραγματικές δια-

στάσεις, των όρων... και της σημαντικότητας του

τόπου και της γενεαλογικής ρίζας!

Ο Χριστόδουλος (Ττοουλής) Χατζηχριστοδού-

λου Μακρής γεννήθηκε το 1880 στο κατεχόμενο

σήμερα χωριό Αργάκι. Οι γονείς του ήταν ο Χατζη-

κωνστάντινος Χατζηχριστοφή

από το Καïμακλί

και η Ελένη Πετρή

(Βορτάκα), η οποία καταγόταν

από το Αργάκι, όπου και ο τόπος διαμονής τους.

Ήταν πολύ φτωχοί και οι δύο ασχολούνταν με

τη γεωργία και την κτηνοτροφία Τα αδέλφια του

ήταν η Παναγιώτα (1886-;)

, η Μαρία (1891-;)

, ο

Γεώργιος (Άτσιης)

και οΜιχάλης (Κέπερος)

Ο νεαρός βοσκός Χριστόδουλος Χατζηχριστο-

δούλου-Μακρής έφυγε πολύ γρήγορα από τη γε-

νέτειρά του και γύρω στο 1920 μετοίκησε οριστι-

κά στο γειτονικό χωριό Μάσαρη

, φέρνοντας μαζί

του τη σύζυγό

του Ελένη. Αργότερα η οικογένεια

ΟΧατζηκωνστάντινος Χατζηχριστοφή (1850-1925) καταγόταν από το Καïμακλί.

Βλ. Πίπη Χριστοδούλου,

Αργάκι 1800-1974,

Λευκωσία 2000.

Η Ελένη ήταν κόρη του Ττοουλή Χατζηβασίλη και της Βλα-

ουρούς Χατζηχαραλάμπους (1820-1905), αδέλφια της Ελένης Βορτάκας ήσαν ο Χαράλαμπος Κανάρη, η Αναστασία, η οποία

είχε σύζυγο το Σπύρο Χαραλάμπους, την Κυριακού που είχε σύζυγο τον Νικόλα Παπαλοΐζου και τη Θεοδώρα ή Θεώρα που είχε

σύζυγο τον Πέτρο Μούρτα, πιθανόν και η Σοφία που είχε σύζυγο το Χατζηνικόλα Πετρή Χατζητσούρου, να ήταν κι αυτή αδελφή

της…’.

Βλ. Ληξιαρχικόν Βιβλίον Γεννήσεων Αργακίου( αριθμοί αναφοράς. 3&7). Το αρχείο με τις αναφορές γεννήσεων των κα-

τοίκων του Αργακίου φωτογραφήθηκε από τον αρθρογράφο, στο ‘Διοικητήριο Λεύκας’ το 2009.

Σύζυγός της οΠαύλος (Παυλικκάς) από το γειτονικό χωριό Κυρά. Παιδιά τους ήσαν ο Νικόλας, ηΜυροφόρα, ηΜαρία και

ο Κώστας Ρινής.

Πρώτος σύζυγός της, ο Γιώργος (Τίγρης), απέκτησαν ένα παιδί τον Αντρέα. Δεύτερος σύζυγός της ο Ηλίας από το Συρια-

νοχώρι. Παιδιά τους ήταν η Ευαγγελία, οΜιχάλης και ο Κωνσταντίνος (Ντίνος).

Νυμφεύθηκε τη Χρυσταλλού από το Καλό Χωριό (Καπούτι), όπου και διέμεναν. Δεν απέκτησαν παιδιά.

Μιχάλης ή Σολωμός Κέπερος ή Καλόηρος. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τον μικρό αδελφό του Χριστόδουλου, αφού

πρέπει να ξενιτεύτηκε από μικρός για την Αμερική όπου και απέκτησε τεράστια περιουσία…

Αφού προηγουμένως και συγκεκριμένα γύρω στα 1915 εργάσθηκε ως μισταρκός τόσο στα Μάσαρη, στα κοπάδια του

Μουχτάρη Χατζηχαράλαμπου Ευαγγέλου (Χατζή). Ενώ διέμενε στα Μάσαρη ακολούθως εργάστηκε ως μισταρκός στα

γειτονικά χωριά Κυρά, κοντά στον Κυριάκο (Τζυρκακό), στον Άγιο Βασίλειο, κοντά στον Λοϊζή, στη Φυλλιά, κοντά στην

Πέτρα τουΠανάου και τέλος, στο Γερόλακκο.

Σύζυγός του, η Ελένη Γεωργίου (15/01/1883-1983). Γονείς της ήσαν ο Γεώργιος Τσίκκος και η Αννού από τον Κοντεμένο.

Αφού πέθανε ο πατέρας της, μετακόμισε με τη μητέρα της στο διπλανό χωριό Κυρά. Αργότερα η μητέρα της παντρεύτηκε

τον Κουμπούσιη από την Κυρά κι απέκτησαν τον Χαράλαμπο (ΧαμπήΜουστακά) και τον Γιάλλουρο. Όταν πέθανε και ο

Κουμπούσιης, η Αννού – μητέρα της Ελένης, παντρεύτηκε κάποιον άλλον από την Κυρά, απέκτησαν τον Αντρέα (Κουτέ-

ρη) και τον Θεοχάρη (ο οποίος αργότερα διετέλεσε ως ιερέας του χωριού, αργότερα τέθηκε σε αργία από τον Μητροπολίτη

Κυρηνείας, ΜακάριοΜυριανθέα, μετέπειτα ΑρχιεπίσκοποΜακάριο Β’, λόγω κάποιου παραπτώματος).

Σύμφωνα με νόμο της Αγγλικής Διοίκησης (Περίοδος Αγγλοκρατίας 1878-1959), απαγορευόταν η φύλαξη των αιγών-

γιδιών / κατσικών σε μάνδρες μέσα στο χωριό, αφού μπορούσαν, σε αντίθεση με τα πρόβατα (κου(δ)έλλες) να κάνουν σημα-

ντικές ζημιές στα οπωροφόρα δέντρα και περβόλια.