Eνατενίσεις
155
νανε τον χαρακτηρισμό της
κορωνίδος πόλεως
της
όλης περιοχής. Δηλαδή είτε του κύριου οικισμού,
είτε του οικισμού επί υψώματος.
Εφόσον, τέλος, έχω αναφέρει και τους δύο τε-
ραστίων διαστάσεων λαξευτούς τάφους της περι-
οχής, εκείνο στη Γαληνόπωρνη και τον πλέον με-
γαλόπρεπο κοντά στην Κορώβεια, πρέπον θεωρώ
να δώσω κάποια εξήγηση γι’ αυτούς. Προσωπικά
τους θεωρώ μάλλον δημιουργήματα του 5
ου
π.Χ.
αιώνα. Η ύπαρξή τους και μόνο, προκαλεί ερωτή-
ματα: Ποίοι τους δημιούργησαν; Κάποιοι μονάρ-
χες; Δεν υπήρχανε τότε βασιλιάδες στην περιοχή,
εφόσον ανήκε στο βασίλειο της Σαλαμίνος. Ήσαν
μήπως οικογενειακοί τάφοι πολύ πλουσίων οικο-
γενειών, όπως εισηγήθηκε κάποτε ο Αθανάσιος
Σακελλάριος; Πάντως η λάξευση και κατασκευή
τους θα πρέπει να είχε, αναγκαστικά, απασχολήσει
μεγάλους αριθμούς εργατών και να είχε απαιτήσει
και άφθονο χρόνο και πολύ μεγάλες δαπάνες. Ποί-
οι πλήρωσαν; Και μήπως δικαιολογείται η ύπαρ-
ξη, τότε, τόσο πολύ πλουσίων οικογενειών σε μία
κατά κύριο λόγο γεωργοκτηνοτροφική περιοχή;
Τόσο πλουσίων μάλιστα, ώστε να δημιουργήσουνε
τους μεγαλύτερους από οποιονδήποτε άλλο τάφο
στην Κύπρο; Και, τέλος πάντων, πόσο πολυμελείς
θα ήσαν εκείνες οι οικογένειες για να χρειαστούνε
τάφους εμβαδού πέραν των 200 τετραγωνικών μέ-
τρων;
Η προσωπική μου γνώμη είναι τούτη, ότι δεν
ανήκαν σε κανένα ιδιότροπο ηγεμόνα που θέλησε
να ταφεί κάπου μακρυά από την πρωτεύουσά του.
Ούτε και σε κάποιες οικογένειες πολύ πλουσίων.
Και ούτε είχανε λαξευθεί τόσο τεράστιοι εξαρχής.
Η ερμηνεία την οποία μπορώ να δώσω, είναι ότι οι
δύο αυτοί τόσο γιγάντιοι χώροι, που παρόμοιοι ή
παραπλήσιοι δεν απαντώνται αλλού, ήσαν ίσως
«κοινοτικοί» δημόσιοι τάφοι. Δημουργήθηκαν, δη-
λαδή, από τις κοινότητες και σ’ αυτούς θάβονταν
διάφοροι. Πιο πιθανό όμως θεωρώ ότι αποτελού-
σαν δημιουργήματα κάποιων επιχειρηματιών της
εποχής. Οι οποίοι λάξευαν σταδιακά τα μνημεία
και πωλούσαν χώρο για ταφές μέσα σ’ αυτά. Και
όσο αυξανόταν η ζήτηση και αγορά χώρου μέσα
στα μνημεία, τόσο και επεκτεινόταν και μεγάλωνε
η λάξευση. Έτσι, τα γιγάντια αυτά έργα θα πρέπει
να δημιουργήθηκαν σταδιακά, με την απασχόλη-
ση λίγων σχετικά εργατών κάθε φορά και με την
ανάλογη, κάθε φορά, μικρή δαπάνη της κάθε επέ-
κτασης.
Αυτή είναι η μόνη ερμηνεία την οποία μπορώ
να δώσω, δεδομένου και του ότι οι βασιλικοί ή και
«βασιλικοί» τάφοι, όπως τους γνωρίζουμε από αλ-
λού, είναι εντελώς διαφορετικοί στην κατασκευή
τους και πάντως δεν διέθεταν τόσο τεράστιους θα-
λάμους. Και επίσης, μία οικογένεια της περιοχής
δεν δικαιολογείται να υπήρξε τόσο πολύ πλούσια
ώστε να πλήρωνε για ένα τόσο τεράστιο δικό της,
ιδιωτικό ταφικό μνημείο.
Υστερόγραφο:
Όταν πρόσφατα επισκέφθηκα
ξανά τον χώρο της αρχαίας πόλης, διαπίστω-
σα ότι ένα πολύ μεγάλο τμήμα του είχε καλλι-
εργηθεί με τρακτέρ!
■
Η λαξευμένη τεράστια πρόσοψη του γιγάντι-
ου τάφου της Κορώβειας
Εσωτερική άποψη του κεντρικού θαλάμου
του τάφου στη Γαληνόπωρνη
