Eνατενίσεις
153
προϊστορικού οχυρού, στην τοποθεσία Νιτοβίκλα.
Νοτιότερα, υπάρχουν τα ερείπια παλαιοχριστιανι-
κής βασιλικής της Αγίας Βαρβάρας. Η ύπαρξη βα-
σιλικής δηλώνει, βέβαια, και την ύπαρξη, κάποτε,
ενός οικισμού. Ερείπια αρχαίου οικισμού αναφέρει
ότι είχε δει εδώ ο Αθανάσιος Σακελλάριος.
Ηευρύτερηπεριοχή, λοιπόν, είναι κατάσπαρτη
από αρχαιότητες. Έτσι, είναι δύσκολη η ταύτιση
κάποιου των χώρων με ένα συγκεκριμένο οικισμό
από όσους μνημονεύουν οι αρχαίες πηγές. Ωστόσο
με απασχολεί ιδιαίτερα η ονομασία του κοντινού
προς τον χώρο της αρχαίας πόλης που περιγράφω,
χωριού της Κορώβειας. Σκόπιμα χρησιμοποιώ την
ορθογραφίαΚορώβεια και όχι Κορόβια. Οι Τούρκοι
ονομάζουν το χωριό Kuruova (Κουρούοβα), που
σημαίνει ξηρός καρπός. Ωστόσο το χωριό αυτόυφί-
στατο ήδη από τα Μεσαιωνικά χρόνια. Ο Λουί ντε
Μας Λατρί το αναφέρει ως Korovgia (Κορόβκια).
Και σε παλαιούς χάρτες απαντάται σημειωμένο ως
Corovio Κορόβιο). Συνεπώς το χωριό υφίστατο και
πριν το 1570, δηλαδή πριν από την ύπαρξη Τούρ-
κων στην Κύπρο, άρα το τοπωνύμιο δεν ημπορεί
να είναι τουρκικό. Η δε τουρκική σημερινή του
ονομασία είναι νεότερη εφεύρεση με ηχητική μόνο
σχέση προς την αρχική. Τούτο αφορά και σε άλλα
χωριά των οποίων έχουν «εκτουρκιστεί» οι ονομα-
σίες μ’ αυτό τον τρόπο. ΗΓαληνόπωρνη, ας πούμε,
έχει γίνει Kaleburnu (Καλεμπουρνού = φρούριο
του λόφου).
Και στέκομαι ιδιαίτερα στην ονομασία του χω-
ριού Κορώβεια, σε μία προσπάθεια εξεύρεσης της
ονομασίας της αρχαίας πόλης που περιγράφω.
Ο Στέφανος Βυζάντιος (5
ος
/6
ος
μ.Χ. αι.) μνη-
μονεύει στην
«Επιτομή των Εθνικών»
του και μία
πόλη της Κύπρου με την ονομασία
Κορώνεια
.
Λέγει ότι με την ονομασία αυτή υπήρχανε διάφο-
ρες πόλεις σε διάφορα μέρη, μεταξύ δε αυτών και
μία στην Κύπρο. Ο κάτοικός της ονομαζόταν Κο-
ρωνεύς ή και Κορωνιεύς. Ο ίδιος αναφέρει και μία
Κορώνη
, ως οικισμό (;) της επαρχίας των Σαλα-
μινίων. Στην επαρχία αυτή περιλαμβανόταν και
ολόκληρη η χερσόνησος της Καρπασίας. Κατά τη
Ρωμαϊκή περίοδο, σύμφωνα και προς παλαιούς
χάρτες, όπως εκείνος του Κλαυδίου Πτολεμαίου
(2
ος
μ.Χ. αι.), η Κύπρος ήτανε διοικητικά διαιρε-
μένη σε τέσσερις επαρχίες: Σαλαμινία ανατολικά,
Παφία δυτικά, Λαπηθία βόρεια και Αμαθουσία νό-
τια. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο διοικητικός
αυτός διαχωρισμός είχε διατηρηθεί και κατά την
πρώιμη (τουλάχιστον) Βυζαντινή περίοδο, μέχρι
και την εποχή του Στέφανου Βυζάντιου και υστε-
ρότερα ακόμη.
Αρκετά ενωρίτερα ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος
(1ος μ.Χ. αι.), στο έργο του “Naturalis Historia”
(«Φυσική Ιστορία») μνημονεύει την ύπαρξη, κατά
την εποχή του, συνολικά 15 πόλεων στην Κύπρο.
Μία τούτων ήτανε και η πόλη
Corinaeum
–
Κο-
ρίναιον
. Δεν δίνεται όμως ουδεμία ένδειξηως προς
το πού βρισκότανε. Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός
(18
ος
αι.) αστήρικτα ταυτίζει το αναφερόμενοΚορί-
ναιον με το χωριό του (και χωριό μου), το Κοιλάνι.
Ο δε Σίμος Μενάρδος θέλει την Κορώνη ως ευρι-
σκόμενη στην πεδιάδα της Μεσαορίας.
Θεωρώ πιθανότατη την ταύτιση του
Corinaeum τουΠλινίου με την Κορώνεια του Στέ-
φανου Βυζάντιου, κάτι που είχε ήδη εισηγηθεί και
ο Κυριάκος Χατζηϊωάννου. Ο οποίος όμως θεωρεί
πιθανό η πόλη να βρισκόταν στην τοποθεσία Κο-
ρωνειά, κοντά στο φρούριο της Καντάρας. Αλλά
εάν επιχειρήσουμε την ταύτιση της αρχαίας Κο-
ρώνειας με κάποιο τοπωνύμιο που υφίσταται και
σήμερα, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός
ότι κοντά στην αρχαία πόλη που εξετάζω βρίσκε-
ται το χωριό Κορόβια – γι’ αυτό και χρησιμοποιώ
τη γραφή Κορώβεια.
Πιστεύω ότι η αναφερόμενη πόλη Κορώνεια
θα πρέπει να ήτανε παραθαλάσσια και όχι κτισμέ-
νη στο βουνό ή στο μέσον της Μεσαορίας. Τούτο
συνάγεται από το ότι ο Πλίνιος τοποθετεί την
πόλη αυτή μεταξύ των ευρισκομένων κοντά στη
θάλασσα πόλεων του νησιού, αρχίζοντας από την
Πάφο. Αναφέρει το Κορίναιον μετά το Κίτιον και
Λίθινη βάση ελαιοπιεστηρίου
