71 / 196
Eνατενίσεις
69
ημείς ίνα αποθάνωμεν μετ’ αυτού», δηλαδή «αφού
ο Κύριος θέλει να επιστρέψει στο μέρος, όπου οι
εχθροί του ζητούν να τον φονεύσουν, δηλαδή την
Ιουδαία, ας πάμε και εμείς εκεί για να πεθάνουμε
μαζί του»
1
. Ας σημειώσουμε ότι το όνομα Θωμάς,
εκείνοι που μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, το
μετέφραζαν «Δίδυμος».
Κατά τον Μυστικό Δείπνο ο Θωμάς ερωτά τον
Κύριο: «Κύριε, ουκ οίδαμεν πού υπάγεις. Και πώς
δυνάμεθα την οδόν ειδέναι;»
2
Δηλαδή «Κύριε, δεν
ξέρουμε πού πηγαίνεις τώρα, και πώς είναι δυνα-
τόν να γνωρίζουμε τον δρόμο;».
Μετά την ανάσταση τουΚυρίου ο Ιησούς εμφα-
νίστηκε στους μαθητές του, στο σπίτι, όπου ήσαν
μαζεμένοι αυτοί εξ αιτίας του φόβου που είχαν
για τους Ιουδαίους. Όμως ο Θωμάς, οικονομικώς,
όπως αναφέρει η υμνολογία της Εκκλησίας μας,
δεν ήταν μαζί με τους άλλους μαθητές, όταν εμφα-
νίστηκε σ’ αυτούς ο Κύριος. Όταν λοιπόν ήλθε ο
Θωμάς του έλεγαν οι άλλοι μαθητές ότι είδαν τον
Κύριο. Ο Θωμάς όμως τους απάντησε: «εάν μη ίδω
εν ταις χερσίν αυτού τον τύπον των ήλων, και
βάλω τον δάκτυλόν μου εις τον τύπον των ήλων,
και βάλω την χείρα μου εις την πλευράν αυτού ου
μη πιστεύσω». Μετά από οκτώ μέρες πάλιν οι μα-
θητές ήσαν μαζεμένοι στο σπίτι και μαζί με αυτούς
ήταν και ο Θωμάς. Τότε, ενώ οι πόρτες του υπερώ-
ου στα Ιεροσόλυμα ήταν κλειστές και η είσοδος διά
μέσου αυτών αδύνατη, εμφανίστηκε σ’ αυτούς ο
Κύριος και τους λέγει: «Ειρήνη υμίν». Τότε λέγει
και στον Θωμά: «φέρε τον δάκτυλόν σου ώδε και
ίδε τας χείρας μου, και φέρε την χείρα σου και βάλε
εις την πλευράν μου, και μη γίνου άπιστος, αλλά
πιστός». Τότε ο Θωμάς, ομολογώντας πίστη στην
θεανδρική πραγματικότητα του αναστάντος Κυ-
ρίου, αποκρίθηκε προς Αυτόν και είπε: «ο Κύριός
μου και ο Θεός μου». Λέγει λοιπόν σ’ αυτόν ο Κύρι-
ος: «ότι εώρακάς με πεπίστευκας. Μακάριοι οι μη
ιδόντες και πιστεύσαντες». Δηλαδή: «Επίστεψες
επειδή με είδες. Είναι μακάριοι όμως και καλότυ-
χοι αυτοί, οι οποίοι αν και δεν είδαν με τα μάτια
τους, όπως είδες εσύ, επίστευσαν»
3
.
Δεν γνωρίζομε εάν ο απόστολος Θωμάς μετά
την πρόσκληση του Κυρίου για να ψηλαφήση την
πλευρά, την εψηλάφησε. Αντίθετα μάλιστα μό-
λις ο Κύριος τον προσκάλεσε να ψηλαφήσει την
πλευρά ο Θωμάς ανεφώνησε «ο Κύριός μου και ο
Θεός μου». Αυτό δείχνει μάλλον ότι ο Θωμάς δεν
προέβη στην ψηλάφηση της πλευράς του Κυρίου.
Η ορθόδοξη υμνολογία καθώς και η εικονογραφία
παρουσιάζουν τον Θωμά να εκτελεί την πρόσκλη-
ση του Κυρίου για να ψηλαφήση την πλευρά Του.
Στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο επίσης ο Θωμάς ανα-
φέρεται μέσα στους πέντε μαθητές, οι οποίοι συμ-
μετέσχαν στην θαυμαστή αλιεία στην λίμνη της
Τιβεριάδας
4
. Από αυτό συμπεραίνεται ότι ο Θωμάς
ήταν αλιέας στο επάγγελμα.
Η πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα είναι η Κυ-
ριακή του Θωμά ή του Αντίπασχα. Είναι Δεσποτι-
κή εορτή και η Εκκλησία εορτάζει την ψηλάφηση
της πλευράς τουΚυρίου από το Θωμά. Και η υμνο-
λογία της Εκκλησίας μας τονίζει «Ω καλή απιστία
του Θωμά! Των πιστών τας καρδίας εις επίγνωσιν
ήξε και μετά φόβου εβόησεν. Ο Κύριός μου και ο
Θεός μου, δόξα σοι». Δηλαδή η καλή απιστία του
Θωμά οδήγησε τις καρδίες των πιστών στην επί-
γνωση της δόξας του Κυρίου. Και ένα άλλο τροπά-
ριο από την Πέμπτη ωδή του Κανόνα της Κυρια-
κής του Θωμά αναφέρει: «Ω της αληθώς επαινου-
μένης τουΘωμά, φρικτής εγχειρήσεως! Τολμηρώς
γαρ εψηλάφησε την πλευράν, την τω θείω πυρί
απαστράπτουσαν». Εδώ ο υμνογράφος επαινεί το
φρικτό εγχείρημα του Θωμά, ο οποίος με τόλμη
εψηλάφησε την πλευρά του Κυρίου, η οποία απα-
στράπτει τη θεία φωτιά.
Η παράδοση φέρει τον απόστολο Θωμά να ευ-
αγγελίζεται το χαρμόσυνο μήνυμα του Κυρίου
στις ανατολικές χώρες μεταξύ της Συρίας, Περσί-
ας και Ινδιών. Ένα απόκρυφο σύγγραμμα, οι Πρά-
ξεις, περιγράφει το έργο του Θωμά στις Ινδίες σε
δεκατρία επεισόδια, και μετά ακολουθεί η διήγηση
για το μαρτύριο του αποστόλου. Όταν οι απόστο-
λοι έβαλαν κλήρους για να καθορίσουν τις περιο-
χές της ιεραποστολής, στονΘωμά έπεσαν οι Ινδίες.
Επειδή αυτός αρνήθηκε να αναλάβει την αποστο-
λή, ο Ιησούς Χριστός τον πώλησε σε ένα Ινδό έμπο-
ρο, αφού έλαβε και κανονική απόδειξη αγοράς. Ο
Θωμάς οδηγήθηκε στον βασιλιά των Ινδών Υνδο-
φέρνη. Ο βασιλιάς έδωσε στον Θωμά χρήματα για
την ανέγερση ανακτόρου. Όταν τον ρώτησε γιατί
καθυστερεί η ανέγερση, αυτός απάντησε ότι ήδη
έκτισε γι’ αυτόν ανάκτορο στους ουρανούς, διότι
τα χρήματα τα έδωσε στους πτωχούς
5
. Η μνήμη
του εορτάζεται την 6
η
Οκτωβρίου.
■
1
Ιω.
ια
’
16.
2
Ιω.
ιδ
’
5.
3
Ιω.
κ
’
19-29.
4
Ιω.
κα
’
2.
5
Βλ.
ΘΗΕ,
τ. 6, στ. 576.