Ενατενίσεις | Τεύχος 22 Ιανουάριος - Ιούνιος 2014 | Περιοδική Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Κύκκου και Τηλλυρίας

Eνατενίσεις

ϊος-Αύγουστος, σ.61-63) με τίτλο: «Το Ευαγγελικό

‘κάμηλος’ σημαίνει την καμήλα ή το παλαμάρι;».

Στο ερώτημα αυτό απαντά ο συγγρ. αποδεχόμενος

τη β

’

άποψη με γλωσσολογικά επιχειρήματα άξια

προσοχής. Εμείς θα εξετάσουμε εδώ το σχετικό λό-

γιο του Ιησού μέσα στο γενικότερο ερμηνευτικό

πλαίσιο, στις παροιμιακές εκφράσεις και τα πολιτι-

στικά δεδομένα της εποχής του κειμένου. Πιστεύ-

ουμε ότι ο επιστημονικός διάλογος, όταν γίνεται

με καλή πρόθεση, προάγει την έρευνα και με την

πεποίθηση αυτή γράφεται το παρόν άρθρο χωρίς

καμία αιχμή κατά του αγαπητού συναδέλφου, του

οποίου τις γλωσσολογικές επισημάνσεις εκτιμώ

βαθύτατα και σέβομαι.

«Η εικόνα που χρησιμοποιεί ο Χριστός», γρά-

φει ο κ. Συμεωνίδης, «είναι απόλυτα κατανοητή

από τους ψαράδες, καθώς είναι παρμένη από την

ίδια καθημερινή τους ενασχόληση, εφόσον πολύ

συχνά μπαλώνουν τα δίχτυά τους με τις βελόνες

που χειρίζονται οι ίδιοι» (σ. 63) και αμέσως κατό-

πι κάνει λόγο για «λογική εξέταση του χωρίου».

Το επιχείρημα της εκλογίκευσης αδυνατίζει τη

θέση που υποστηρίζει ο συγγρ., δεδομένου ότι,

όπως γνωρίζουν οι ασχολούμενοι με την κριτική

του κειμένου της Καινής Διαθήκης, αλλά και άλ-

λων αρχαίων κειμένων, όταν μια ανάγνωση είναι

πιο λογική και κατανοητή, αποτελεί μεταγενέστε-

ρη «βελτίωση» του κειμένου, ενώ η δυσκολότερη

στην κατανόησή της γραφή είναι ισχυρότερη και

αρχαιότερη, κατά το γνωστό αξίωμα, που ασφαλώς

γνωρίζει ο κ. Σ., “lectio difficilior potior”. Έτσι, με-

ρικοί μεταγενέστεροι αντιγραφείς χειρογράφων

στην επιθυμία τους να καταστήσουν το κείμενο

πιο λογικό αντικατάστησαν το κάμηλος (με ήτα) με

το κάμιλος (με γιώτα) πουσημαίνει παλαμάρι αλλά

δεν απαντά πριν από τον 10

μ.Χ. αιώνα. Αυτό συμ-

βαίνει στην περίπτωση του Μάρκ. 10, 25 στα μι-

κρογράμματα χειρόγραφα 13 (του 13

ου

αι. που βρί-

σκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων με

αρ. Bibl. Nat. Gr 50), και 28 (του 11

ου

αι., στην ίδια

βιβλιοθήκη Bibl. Nat. Gr 379) και στην περίπτωση

του Λουκ. 18, 25 στα χειρόγραφα S (ή 028) κεφα-

λαιογράμματο του 10

ου

αι. (με χρονολογία 949, που

βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού Vat. gr

354), στην ομάδα 12 χειρογράφων που χαρακτηρί-

ζονται διεθνώς ως f

(ή ομάδα Ferrar), στο 1010

(του 12

ου

αι. της Μονής Ιβήρων αρ.738 [66], και

στο 1424 (του 9/10

ου

αι, στο Maywood, Theol. Sem.

Gruber Ms 152) και σε μερικά άλλα. Η λ. κάμιλος

που έχουν τα παραπάνω χειρόγραφα σημαίνει το

«παχύ σχοινίον» κατά το λεξικό Σουίδα ή Σούδα

και Σχόλια εις Αριστοφάνους Σφήκες 1030 που πα-

ραθέτουν οι H.G/Liddell- R.Scott με το σχόλιο: «Η

λ., κάμιλος πιθανώς έχει την αρχήν αυτής εκ του

γνωστού χωρίου της Κ.Δ. (Ευαγ. κ. Ματθ. ιθ

’

‘ευκοπώτερόν εστιν….’), ένθα υπό τινων ενομίσθη

καταλληλοτέρα προς την παρομοίωσιν η έννοια

του σχοινίου ή της καμήλου. Αλλ’ οι Άραβες έχου-

σι παροιμίαν περί ελέφαντος διερχομένου δια της

οπής της βελόνης. Και το ‘διυλίζοντες τον κώνωπα

την δε κάμηλον καταπίνοντες’ είναι ομοίως παροι-

μιώδης φράσις εν τω Ευαγ. κ. Ματθ. κγ

’

24»

. Ας

σημειωθεί ότι την λ. κάμιλος δεν υιοθετεί καμία

από τις παλιές ή νέες κριτικές εκδόσεις της Κ.Δ.,

ενώ όλες οι σύγχρονες ξενόγλωσσες και ελληνικές

μεταφράσεις της Κ.Δ. (βλ. ηλεκτρονικό πρόγραμ-

μα Bibleworks 9) υιοθετούν την έννοια καμήλα.

Μία διευκρίνιση για τις αρχαίες ανατολι-

κές μεταφράσεις της Κ.Δ. που επικαλείται ο συ-

νάδελφος. Κατά το κλασικό Αρμενικό Λεξικό

Nor Bargirk Haygazian Lezvi, τόμ. II, σ. 189, η λ.

«Malkh» έχει δύο έννοιες 1) καμήλα και 2) καρα-

βόσχοινο, καλώδιο. Επίσης η Αραβική λ. «jamal»

σημαίνει μόνο καμήλα. Τέλος, κατά το Thesaurus

Syriacus του R. Payne Smith, Gamal σημαίνει

«καμήλα» (σύμφωνα με πληροφορία του Αρμενι-

κής καταγωγής συναδέλφου της Π.Δ. σε Πανεπι-

στήμιο του Καναδά και επί σειρά ετών συμβού-

λου των μεταφραστών των Ενωμένων Βιβλικών

Εταιριών Manuel Jinbachian, τον οποίο και ευ-

χαριστώ). Πέραν των παραπάνω διευκρινίσεων

οι γλωσσολογικές παρατηρήσεις του συναδέλφου

είναι σημαντικές και αξιοπρόσεκτες, δεν είναι

όμως αποφασιστικής σημασίας για την ερμηνεία

του χωρίου. Αποτελούν μια λαμπερή ψηφίδα στο

ψηφιδωτό του εξεταζόμενου ευαγγελικού χωρίου,

για να έχει όμως κανείς μια συνολική εικόνα του

ψηφιδωτού και να το κατανοήσει σωστά, χρειάζε-

ται η όλη ατμόσφαιρα του ιουδαϊκού κόσμου της

εποχής του, με τις παροιμιακές εκφράσεις του που

δηλώνουν το δύσκολο ήκαι αδύνατο κάποιας ενέρ-

γειας με τη χρήση εικόνων, όπως της καμήλας ή

του ελέφαντα που δεν μπορεί να διέλθει από οπή

βελόνας

H.G/Liddell- R.Scott, Μέγα

Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης,

μεταφρασθέν εκ της Αγγλικής εις την Ελληνική υπό Ξ. Π.

Μόσχου, επιστασία Μ. Κωνσταντινίδου, τόμ.2, σ.592, εκδότης Ι. Σιδέρης, Αθήνα χ.χ.

Ότι πρόκειται για τη βελονότρυπα δέχονται όλες οι ελληνικές και ξενόγλωσσες μεταφράσεις του χωρίου, πλην της

του Π. Τρεμπέλα, ο οποίος μεταφράζει «….από την τρύπα που ανοίγει η βελόνα» (

Η Καινή Διαθήκη μετά συντόμου ερ-

μηνείας,

1985, 25η έκδ., σ. 84, 182. 326), της ερμηνευτικής απόδοσης του Ι. Κολιτσάρα, 1979, 10

έκδ., σ. 85, 169, 286,

και του Ντ. Χριστιανόπουλου,

Το άγιο και ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο,

1996, σ. 60, καθώς και του Αθ. Δεληκω-

στόπουλου,

Η Καινή Διαθήκη σε Νεοελληνική απόδοση,

1996, σ. 82, 143, 227.