21 / 196
Eνατενίσεις
19
3.
Δεν είναι πλήρως ακριβής η άποψη του συ-
ναδέλφου ότι «οι Πατέρες της Εκκλησίας (όπως
ο Παπίας, ο Ειρηναίος, ο Κλήμης Αλεξανδρείας
[προφανώς εννοεί τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα,
που δεν υπήρξε ποτέ επίσκοπος Αλεξανδρείας –
όπως υπονοεί η γενική], ο Ιερώνυμος) δέχονται
ότι η Αραμαϊκή ήταν η αρχική γλώσσα στην οποία
γράφηκαν τμήματα της Κ.Δ.» (σ.62). Το ακριβές
είναι ότι μόνο ένας αρχικός πυρήνας του κατά
Ματθαίον με λόγια του Ιησού γράφηκε στα Αρα-
μαϊκά, όπως μας πληροφορεί ο Παπίας, επίσκοπος
Ιεράπολης της Φρυγίας (125 μ.Χ.) γράφοντας τα
εξής:
«Ματθαῖος μὲν οὖν ἑβραΐδι διαλέκτῳ τὰ
λόγια συνετάξατο, ἡρμήνευσε δ’ αὐτὰ ὡς ἦν δυ-
νατὸς ἕκαστος» (Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία Γ´ 39,
16). Επίσης ο Eιρηναίος στα τέλη του 2
ου
αιώνα
γράφει: «Ὁ μὲν δὴ Ματθαῖος ἐν τοῖς Ἑβραίοις
τῇ ἰδίᾳ αὐτῶν διαλέκτῳ καὶ γραφὴν ἐξήνεγκε
τοῦ εὐαγγελίου, τοῦ Πέτρου καὶ τοῦ Παύλου ἐν
Ρώμῃ εὐαγ
γελιζομένων
καὶ θεμελιούντων τὴν
Ἐκκλησίαν»
(Ευσεβίου, Εκκλ. ιστορία E
’
8, 2). Τα
ίδια περίπου μας πληροφορούν και οι Ωριγένης
(Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία ΣΤ
’
25, 4) και Επιφάνι-
ος
(Κατὰ Αἱρέσεων
30, 3), επιβεβαιώνοντας την
πληροφορία τουΠαπία.
4.
Οι ερμηνευτές Πατέρες της Εκκλησίας κα-
τανοούν τη λ. κάμηλος με την έννοια της καμήλας,
δεν αγνοούν όμως και την άποψη περί σχοινίου,
την οποίαν αναφέρουν ως δεύτερη δυνατότητα,
στησυνέχειατουλόγουτους όμωςμιλούνμόνογια
καμήλα, παραλείποντας τα περί σχοινίου
5
. Μόνο ο
Κύριλλος Αλεξανδρείας – σ’ αυτό ομολογουμένως
ο κ. Συμεωνίδης έχει απόλυτο δίκαιο - ερμηνεύο-
ντας το Λουκ.18, 25 δηλώνει σαφώς:
«Κάμηλον
ενταῦθά φησιν, οὐ τὸ ζῶον τὸ ἀχθοφόρον, ἀλλὰ
τὸ παχὺ σχοινίον, ἐν ᾧ δεσμεύουσι τὰς ἀγκύ-
ρας οἱ ναῦται….διὸ καὶ Θεοῦ ἔργον αὐτὸ ἔφησεν
εἶναι, ἵνα δείξῃ ὅτι δεῖ τῆς χάριτος τῷ μέλλοντι
τοῦτο κατορθοῦν»
(PG 72, 429).
5.
Από τους νεότερους και συγχρόνους υπο-
μνηματιστές των τριών Συνοπτικών ευαγγελι-
στών, ανεξάρτητα από την ομολογιακή τους προ-
έλευση, όλοι δέχονται ότι στο υπό εξέταση λόγιο η
λ. κάμηλος δηλώνει την καμήλα
6
.
Τέλος, 6. έχει αποφασιστική σημασία το γεγο-
νός ότι στην περιρρέουσα Ιουδαϊκή ατμόσφαιρα
της εποχής των Ευαγγελίων κυριαρχούν παροι-
μιακές εκφράσεις με εικόνες που αναφέρουν την
καμήλα ή τον ελέφαντα που δεν διέρχονται δια
της οπής βελόνης προς δήλωση του δυσχερούς ή
και αδυνάτου χαρακτήρα κάποιου εγχειρήματος.
Στο Ταλμούδ π.χ. για να περιορισθούμε σε ένα χα-
ρακτηριστικό παράδειγμα, απαντά η φράση προς
δήλωση του αδυνάτου: «ελέφας διερχόμενος δια
της οπής βελόνας» (Berachoth 55b και BabaMetzia
38b). Παρόμοια παροιμιακή έκφραση του αδυνά-
του ή δυσκόλου που υπερνικιέται με την πίστη
του ανθρώπου απηχείται στη φράση του Ιησού,
«Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκ-
κον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάβα
ἔνθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται. καὶ οὐδὲν ἀδυνα-
τήσει ὑμῖν» (Ματθ. 17, 20). Επίσης: «’Εὰν ἔχητε
πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε…κἄν τῷ ὄρει τούτῳ
εἴπητε, ἄρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν,
γενήσεται». Και γενικεύοντας σημειώνει:: «Καὶ
πάντα ὅσα ἄν αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύ-
οντες λήψεσθε»
(Ματθ. 21, 21. βλ και Μάρκ. 11,
23. Α
’
Κορ. 13, 2). Στο ίδιο κλίμα της υπερβολής με
εικόνες της εποχής εντάσσεται και το λόγιο του Ιη-
σού για την καμήλα που είναι αδύνατο να διέλθει
από την οπή βελόνας.
Τελικά, δεν πρέπει να παραβλέπει κανείς τις
αντιλήψεις ή και εκφράσεις της περιρρέουσας
ατμόσφαιρα της εποχής για την κατανόηση κά-
ποιου ευαγγελικού λογίου. Για το συγκεκριμένο
λόγιο ας επαναλάβουμε ότι η εικόνα του αδυνάτου
που εκφράζει μετριάζεται ή και καταργείται με τη
φράση του Ιησού που ακολουθεί:
«Παρὰ ἀνθρώ-
ποις τοῦτο ἀδύνατόν ἐστιν, παρὰ δέ Θεῷ πάντα
δυνατά»
(Ματθ. 19, 26. βλ. και Μάρκ. 10, 27. Λουκ.
18, 27).
■
5
Εκ των πολλών αναφέρουμε τους Κλήμεντα Αλεξανδρέα PG 9, 605. 9,632. Ιωάννη Χρυσόστομο PG 51,20. PG 56, 275.
PG 58, 605. PG 61, 495. PG 62, 467. Θεοφύλακτο PG 123, 1013. Ευθύμιο Ζυγαβηνό PG 129, 525 κ.ά.π.
6
Από τα πολυάριθμα ερμηνευτικά υπομνήματα αναφέρουμε κατ’επιλογήν τα P.Bonnard,
L’ Evangile selon Saint
Mattthieu,
1963, σ.289.W.Lane,
The Gospel according to Mark,
1979, σ. 369 (και ιδιαίτερα σημ. 52),
W.Grundmann,
Das Evangelium nach Matthäus,
1968, σ. 434., του ιδίου,
Das Evangelium nach Markus,
1965, σ. 213, του ιδίου.
Das
Evangelium nach Lukas,
σ. 353, κ.π.ά.