24 / 196
22
Eνατενίσεις
κατά τήν χρονική διαδρομή τῶν δύο χιλιάδων
ἐτῶν. Παρά ταῦτα ἡ Ἐκκλησία ἐπέζησε κι οἱ δι
ώξεις ἀποτελοῦν τόν πιό πολύτιμο θρίαμβό της.
Ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει, γιά νά ἀγωνιᾶ, νά διδά
σκει, νά καθοδηγεῖ, νά ποιμαίνει, νά διακονεῖ,
νά συγχωρεῖ, νά σώζει καί νά ἁγιάζει. Αὐτή ἡ ἰδι
ότυπη «θεσμική» ὑπόστασή της, πού τή διαφο
ροποιεῖ ἀπό ὅλες τίς ἄλλες θεσμικές λειτουρ
γίες, ἐμπεριέχει πέρα ἀπό τόν χαρισματικό καί
ἀποφατικό της χαρακτήρα καί τό λογικό πα
ράδοξο μιᾶς
«μωρίας»,
ἀνάλογης πρός τή
«μωρία
τοῦ Σταυροῦ»,
ἀφοῦ ἡ στάση καί ὁπροσανατολι
σμός της εὐθυγραμμίζονται πρός μία ὑπερ-λο
γική πραγματικότητα, δυσνόητη ἤ ἀκατανόητη
γιά τόν χοϊκό ἄνθρωπο, τή
«Βασιλεία τοῦ Θεοῦ»
.
Μέ δεδομένη, λοιπόν, μιά τέτοια δέσμευση δέν
μποροῦμε παρά νά ἀποδεχθοῦμε ἀνάλογη προ
σέγγιση στήν ἑρμηνεία καί τήν κατανόηση τῆς
θεματικῆς μας ἔννοιας, δηλαδή τῆς ἔννοιας τῶν
«πρωτείων», μέ ἄλλα λόγια τῆς θεολογίας τῆς
ἐξουσίας.
Η Βιβλικη Αποψη
Ἀρχικάἐνδιαφέρει νάδοῦμε τήβιβλικήἄπο
ψη, ἀφοῦ ὡς γνωστό τά σχετικά κείμενα ἀπο
τελοῦν τό βάθρο, τό ἔδαφος, πάνω στό ὁποῖο
στήριξε ἡ πατερική γραμματεία τή θεολογία
τῆς Ἐκκλησίας. Τό σημαντικότερο κείμενο ἀνα
φέρεται στό γνωστό περιστατικό τῶν υἱῶν τοῦ
Ζεβεδαίου, Ἰακώβου καί Ἰωάννη
2
. Ἡπιό λεπτο
μερής ἀφήγηση καταγράφεται ἀπό τόν Εὐαγ
γελιστή Μάρκο, χωρίς νά λείπουν οἱ σχετικές
ἀναφορές ἀπό τά κείμενα τῶν Συνοπτικῶν. Γιά
τήν κατανόηση τῶν στοιχείων τῆς ἀφηγήσεως
πρέπει νά λάβουμε ὑπόψη μας τή χρονική περί
οδο κατά τήν ὁποία ἐκτυλίσσονται τά γεγονότα.
Ὁ Ἰησοῦς καί οἱ μαθητές του πορεύονται πρός
τά Ἱεροσόλυμα.Ἤδη ὁ Διδάσκαλος κατά τίς συ
ζητήσεις του ἀφήνει νά διαφανοῦν προφητικά,
αὐτά πού σύντομα θά ἀκολουθήσουν, δηλαδή
ἡ σύλληψή του, ἡ στάση τοῦ ἰουδαϊκοῦ ἱερατεί
ου, ἡ ἐγκατάλειψή του ἀπό τούς μαθητές του,
τά Πάθη καί ἡ Ἀνάστασή του.
Εἶναι βέβαιο ἀπό τίς ἀντιδράσεις τους ὅτι
καί ὁ Πέτρος καί οἱ δύο προαναφερθέντες
ἀδελφοί, ἴσως δέ καί ἄλλοι ἀπό τούς μαθητές
δέν ἔχουν συνειδητοποιήσει πλήρως τήν κρισι
μότητα τῶν καιρῶν καί κυρίως τή σημασία τῆς
ὑποσχέσεως τοῦ Ἰησοῦ γιά τόν ἐρχομό τῆς Βα
σιλείας του. Ὅλοι τους ἀνδρώθηκαν στό κλίμα
μιᾶς ἐγκοσμιοκρατικῆς προσδοκίας πού ἀνέ
μενε τήν ἐκπλήρωση τῶν Γραφῶν μέ τήν ἔξοδο
τοῦ λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τίς ἐθνικές περιπέ
τειες καί ταπεινώσεις του, τή δικαίωσή του, τήν
ἐκδίωξη τῶν Ρωμαίων ἀπό τήν Ἁγία Γῆ καί τήν
ἐγκατάσταση μιᾶς παγκόσμιας βασιλείας, μέ
τήν ὑποταγή ὅλων τῶν λαῶν στόν ἀναμενόμενο
Μεσσία. Ἔτσι οἱ δύο ἀδελφοί ἀποτολμοῦν νά
πλησιάσουν «κατ’ ἰδίαν» τόν Διδάσκαλο καί νά
ὑποβάλουν τό αἴτημά τους· δύο θέσεις ἐξουσί
ας, δεξιά καί ἀριστερά τοῦΜεσσία.
Ἡ ἀπάντηση, πέρα ἀπό τήν ἔκπληξη-
παράπονο τοῦ Κυρίου ὅτι δέν κατενόησαν τά
λόγια του, δίδει τό πραγματικό περιεχόμενο τῆς
ἐξουσίας.
«Οἴδατε»,
λέει,
«ὅτι οἱ δοκοῦντες ἄρ
χειν τῶν ἐθνῶν, κατακυριεύουσιν αὐτῶν καί οἱ με
γάλοι αὐτῶν, κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν· οὐχ οὕτως
δέ ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ’ ὅς ἐάν θέλῃ γενέσθαι μέγας
ἐν ὑμῖν, ἔσται ὑμῶν διάκονος, καί ὅς ἄν θέλῃ ὑμῶν
γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος· καί γάρ ὁ
Υἱός τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλά
διακονῆσαι, καί δοῦναι τήν ψυχήν αὐτοῦ λύτρον
ἀντί πολλῶν»
3
. Ἡ ἀπάντηση αὐτή τοῦ Κυρίου
ἐμπεριέχει μιά διαπίστωση, μιά ὑπόδειξη καί
μιά πρωτάκουστη ἀλήθεια.
Ἡ
διαπίστωση
δέν καλύπτει ἁπλά τή συγκε
κριμένη ἐποχή. Ἀγκαλιάζει τήν κοσμική ἱστο
ρία, τήν ἀνατέμνει διαχρονικά καί ἀποκαλύ
πτει μιά ὀδυνηρή κοινωνική παθολογία πού
δέν κολακεύει διόλου τή δομή, τή φύση, τά χα
ρακτηριστικά καί τή φήμη κάθε θεσμικῆς ἐξου
σίας. Εἶναι ἀκόμη κι ἡ προφητική ἀποκάλυψη
τοῦ κοινωνικοῦ καί πολιτικοῦ μέλλοντος πού
δέν πρόκειται νά ἀλλάξει ἄν δέν ἀλλάξουν οἱ
προθέσεις καί ἡ ἠθική αὐτῶν πού κυβερνοῦν.
Διαβάζουμε ἀπό τό μεταφρασμένο κείμενο:
«Ξέ
ρετε ὅτι, αὐτοί πού θεωροῦνται ἡγέτες τῶν ἐθνῶν,
ἀσκοῦν ἀπόλυτη ἐξουσία πάνω τους, καί οἱ ἄρχον
τές τους καταδυναστεύουν τά (ἔθνη)».
Ἡ
ὑπόδειξη
ἀκολουθεῖ τή φανέρωση στούς
μαθητές μιᾶς διαλεκτικῆς ἀντιθέσεως στή στα
θερά μόνιμη πρακτική πού σχεδόν ταυτίζει τήν
ἐξουσία μέ τήν καταδυνάστευση. Μπροστά σέ
μιά τέτοια πραγματικότητα συνιστᾶται ἡ ἀπο
φυγή καταστάσεων πού προκαλοῦν μόνον ὀδύ
νη καί τραυματικές ἐμπειρίες. Εἶναι ἀκριβῶς
2
Περισσότερα βλ. Ἰω. Δ. Καραβιδόπουλου, «Ἡἡγεσία ὡς διακονία. Σχόλιο στό
Μρ
10, 42-45»,
ΒιβλικέςΜελέτες
, Θεσσαλονίκη
1995, σ. 307-312.
3
Μάρκ
. 10, 42-45.