31 / 196
Eνατενίσεις
29
ότι ο ίδιος ο Χριστός, όταν ζήτησε να τον δει μια
ομάδα Ελλήνων στα Ιεροσόλυμα, απάντησε προ-
φητικά: «Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του
ανθρώπου» (Ιω. 12, 23). Τούτο σήμαινε την αδυνα-
μία του Ιουδαϊσμού να σηκώσει το βάρος της απο-
στολής του Χριστιανισμού, γι’ αυτό η ολοκλήρω-
ση του σχεδίου της θείας οικονομίας ανετέθη στον
ελληνισμό.
Οι ιεροί συγγραφείς της Αγίας Γραφής και οι
Πατέρες της Εκκλησίας, με κορυφαίους τους Τρείς
Ιεράρχες, παίρνουν το ένδυμα του ελληνικού λό-
γου, για να επενδύσουν μ’ αυτό το δυναμικό μήνυ-
μα του θείου λόγου. Δανείζονται οι Τρείς Ιεράρχες
τα μέσα έκφρασης, δηλαδή την ελληνική γλώσσα,
για να εκφράσουν τις αιώνιες αλήθειες του ευαγ-
γελίου. Έτσι αποκαλύπτεται σ’ όλο τον κόσμο το
μήνυμα της λύτρωσης και της σωτηρίας δια Ιησού
Χριστού, που αναζητούσε κάθε ανθρώπινη ψυχή,
μέσα σ’ ένα κόσμο που έφθινε μέρα με τη μέρα,
φθάνοντας σ’ ένα πνευματικό, κοινωνικό, ηθικό
και θρησκευτικό αδιέξοδο.
Η νέα εντολή της αγάπης, η δικαιοσύνη, η
φιλανθρωπία, η ισότητα, η ειρήνη, αποτελούν τα
καινούρια στοιχεία του νέου κόσμου της βασιλείας
τουΘεού. Ο αγώνας για την πνευματική εξύψωση
και ηθική τελείωση του ανθρώπου, δηλαδή η δυ-
ναμική πορεία για την αγιότητα, σύμφωνα με το
«κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» (Γεν. 1, 26), είναι
ο πραγματικός προορισμός του ανθρώπου. Επίσης,
το πνεύμα της ελευθερίας εν Χριστώ Ιησού αποτε-
λεί βασικό στοιχείο της χριστιανικής αγωγής, που
βίωσαν και δίδαξαν οι Τρείς Ιεράρχες.
Μέσα από αυτό το πρίσμα εκφράζεται με άνε-
ση για την ελληνική παιδεία ο Μέγας Βασίλειος
στο κλασικό έργο του: «Προς τους νέους, όπως αν
εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων». Αναφέρει χα-
ρακτηριστικά:
«Όπως από τα άνθη άλλοι μεν απολαμβά-
νουν μόνο την ευωδία και το χρώμα, οι δε μέλισ-
σες μπορούν να παίρνουν και το μέλι απ’αυτά,
έτσι και εδώ είναι δυνατό, αυτοί που δεν επιδιώ-
κουν μόνον το τερπνό και το ευχάριστο από τους
λόγους αυτούς, να αποθησαυρίσουν και κάποια
ωφέλεια στην ψυχή τους. Σύμφωνα, λοιπόν, με
την εικόνα των μελισσών πρέπει να χρησιμοποι-
είτε τα βιβλία. Διότι και εκείνες ούτε πηγαίνουν
ομοίως στα λουλούδια, ούτε πάλι προσπαθούν
να τα κουβαλήσουν ολόκληρα αυτά στα οποία
πετούν, αλλ’ αφού πάρουν από αυτά όσον είναι
κατάλληλο στην εργασία, το υπόλοιπο το αφή-
νουν και φεύγουν. Και εμείς, εάν είμαστε σώ-
φρονες, αφού αποκομίσουμε απ’ αυτά, όσο μας
είναι οικείο και συγγενεύει προς την αλήθεια, τα
υπόλοιπα θα τα παρατρέξουμε. Και όπως, όταν
κόβουμε από την τριανταφυλλιά το άνθος, παρα-
μερίζουμε τα αγκάθια, έτσι και στην περίπτωση
των συγγραμμάτων αυτών, αφού καρπωθούμε
από αυτά όσο είναι χρήσιμο, ας προφυλαχθούμε
από το βλαβερό. Ευθύς εξ αρχής πρέπει να εξετά-
ζουμε το καθένα από τα μαθήματα και να το προ-
σαρμόζουμε προς τον σκοπό, φέρνοντας σύμφω-
να με τη δωρική παροιμία, την πέτρα προς το αλ-
φάδι (Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, τόμος
7
ος
, σελ. 327, 3, 4-20).
Ο ελληνικός πολιτισμός, ως καρπός της
ελληνικής παιδείας, και της ορθόδοξης χρι-
στιανικής παράδοσης διαπότισε και επηρέ-
ασε δυναμικά την ελληνική και παγκόσμια
ιστορία του πνεύματος. Αποτέλεσε, μάλιστα,
τη βάση κάθε ανθρωπιστικής σπουδής, όπως
επίσης της τέχνης, των γραμμάτων και της
επιστήμης γενικότερα. Με άλλα λόγια, είναι
ο εκφραστής της ελευθερίας της σκέψης και
του λόγου. Αξίζει να τονίσουμε ότι ο Χριστια-
νισμός, στο πλαίσιο της μεταρρυθμιστικής
του προσπάθειας, αντιμετώπισε τον άνθρωπο
ως ψυχή και σώμα, ύλη και πνεύμα, πάντοτε
ως σύνολο, ως πρόσωπο, προσωπικότητα, και
όχι μονοδιάστατα, όπως ο υλισμός ή ο ιδεαλι-
σμός.
Είναι γεγονός ότι το ελληνικό πνεύμα και
η χριστιανική διδασκαλία είναι η βάση για την
ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Γι’ αυτό
πρέπει να γίνει σαφές σε μας τους Νεοέλληνες,
η ανάγκη ανακάλυψης της πνευματικής μας
ταυτότητας στις δικές μας ρίζες, στη δική μας
παράδοση. Πρέπει ακόμη να συνειδητοποιή-
σουμε ότι το ελληνικό πνεύμα γονιμοποιήθηκε