32 / 196
30
Eνατενίσεις
από την αλήθεια του ευαγγελίου και την ορθό-
δοξη χριστιανική παράδοση, γι’ αυτό ήταν πά-
ντοτε πρωτοπόρο και δημιουργικό, αυθεντικό,
χωρίς να μιμείται ιδεολογίες της Δύσης ή της
Ανατολής.
Επειδή, σε τελευταία ανάλυση, το πρόβλημα
της μεταρρύθμισης της παιδείας είναι ποιον τύπο
ανθρώπου θέλουμε να συγκροτήσουμε, η ελλη-
νορθόδοξη παιδεία στοχεύει στη δημιουργία ολο-
κληρωμένου ανθρώπου, με ελεύθερη προσωπικό-
τητα, πουοι αξίες του ευαγγελίουκαι η διδασκαλία
των Τριών Ιεραρχών θα καθοδηγούν τη ζωή του,
ώστε να καταξιωθεί με τον αγώνα της αγιότητας.
Πρότυπα ζωής, ενσαρκωτές αυτής της παράδοσης
του πολιτισμού και της παιδείας προβάλλουν οι
Τρείς Ιεράρχες.
Η ελληνική παιδεία, εμπλουτισμένη από
την ορθόδοξη θεολογία ως βίωμα και εμπειρία
αγιότητας, αποτελεί ένα γεγονός, μια ιστορική
πραγματικότητα, που διαποτίζει τη ζωή των
ανθρώπων, όχι ως μια εθνικιστική κατάσταση,
αλλά ως μια οικουμενική προοπτική αρμονικής
συνύπαρξης των λαών. Η καταπολέμηση του
Χριστιανισμού και της Εκκλησίας, με την επι-
βολή εκπαιδευτικών συστημάτων, αθεϊστικών,
διαθρησκειακών και ουδετερόθρησκων προσα-
νατολισμών, είναι μια ματαιοπονία, ιστορικά
αποδεδειγμένη.
Πολλοί πολέμησαν την Εκκλησία στους είκο-
σι αιώνες ζωής της, αλλά ποτέ δεν την κατέβαλαν.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Άγιος Ιωάννης
ο Χρυσόστομος, η Εκκλησία είναι ακλόνητη: «Υπό
πόσων επολεμήθη η Εκκλησία αλλ’ ουδέποτε ενι-
κήθη; Πόσοι στρατηγοί; Πόσοι βασιλείς; Αύγου-
στος, Τιβέριος, Γάϊος, Κλαύδιος, Νέρων, άνθρωποι
λόγοις τετιμημένοι, δυνατοί τοσαύτα επολέμησαν
ακμήν νεάζουσαν, αλλ’ ουκ εξερρίζωσαν, αλλ’ οι
μεν πολεμήσαντες σεσίγηνται και λήθη παραδέ-
δονται, η δε πολεμηθείσα τον ουρανόν υπεραίρει»
(PG 56, 121-122) και «υπέρ τον ήλιον λάμπει» (PG
52, 428-429).
Πρότυπα προς μίμηση προβάλλει η Εκκλη-
σία τους Τρεις μεγάλους Πατέρες και οικουμε-
νικούς διδασκάλους. Τρείς δεινούς επιστήμονες
και ερευνητές, πρότυπα παιδαγωγών και προ
πάντων Αγίους. Η ενεργός πίστη τους στον Θεό,
που εκφραζόταν με την ποιμαντική και φιλαν-
θρωπική τους δράση, η αφοβία μπροστά σε απει-
λές και κινδύνους, το φιλελεύθερο πνεύμα τους,
η βαθειά γνώση της Γραφής, της εκκλησιαστι-
κής και ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας,
η αγάπη τους για τη φύση, η βαθειά κατανόηση
των κοινωνικών προβλημάτων και των ανθρώπι-
νων συναισθημάτων, ανησυχιών και αναγκών, η
πνευματική αντίληψη για τη θρησκεία, η αντί-
δραση κατά της διαφθοράς, η φιλοπατρία και το
υποδειγματικό ήθος τους είναι απαυγάσματα της
ελληνικής παιδείας και της ορθόδοξης χριστιανι-
κής εμπειρίας.
Κατόρθωσαν οι Τρείς Ιεράρχες να συνδυ-
άσουν αρμονικά την ελληνική παιδεία με το
χριστιανικό βίωμα, που ως ενιαίο σύστημα δη-
μιουργεί σοφούς ανθρώπους ως προς το πνεύμα,
και αγίους ως προς τον τρόπο ζωής. Μέσα στο
πνευματικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και πολιτι-
κό χάος του σύγχρονου κόσμου, ο δυνατός λόγος
του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου παραμένει
σταθερός άξονας κάθε μεταρρυθμιστικής προ-
σπάθειας για την υπαρξιακή και πνευματική
μας καταξίωση:
«Καθαρθήναι δει πρώτον, είτα καθάραι·
σοφισθήναι, και είτα σοφίσαι·
γενέσθαι φως, και φωτίσαι·
εγγίσαι Θεώ, και προσαγαγείν άλλους·
αγιασθήναι, και αγιάσαι»
(Λόγος 2, 71, PG 35, 480B).
Η ευθύνη των εκπαιδευτικών, για ένα τέτοιο
μεταρρυθμιστικό προγραμματισμό και ένα τέτοιο
προσανατολισμό της παιδείας, θα βαραίνει τους
πνευματικούς ανθρώπους για το σήμερα και για
το αύριο του τόπου μας.
Το Τμήμα Μεταπτυχιακών Θεολογικών
Σπουδών του Πανεπιστημίου «Νεάπολις» Πάφου
συμπαραστέκεται και συμβάλλει σε κάθε μεταρ-
ρυθμιστική προσπάθεια της Εκκλησίας και της
Πολιτείας, για να υπερβούν οι νέοι κάθε μορφή
σκοταδισμού και απόγνωσης, που τους οδηγεί σ’
ένα στείρο ορθολογισμό, εσωστρεφή απομονωτι-
σμό και αντικοινωνική συμπεριφορά, χωρίς την
κοινωνία με τον συνάνθρωπο και τον Θεό της
αγάπης. Ως αισιόδοξη ελπίδα διεξόδου και υπέρ-
βασης κάθε μορφής πνευματικής και οικονομικής
κρίσης, που βιώνεται διαχρονικά στην ιστορία και
ως σύγχρονη εμπειρία στον τόπο μας, η Εκκλησία
προβάλλει ως πρότυπα προς μίμηση τους Τρείς Ιε-
ράρχες: τρείς σοφούς παιδαγωγούς, επιστήμονες
και αγίους.
■