Ενατενίσεις | Τεύχος 22 Ιανουάριος - Ιούνιος 2014 | Περιοδική Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Κύκκου και Τηλλυρίας

Eνατενίσεις

στιανούς, ἀφ’ ἑτέρου δέ γιά νά ἀντιληφθοῦν οἱ

δήμιοι Τοῦρκοι ὅτι κάτι ἐξαιρετικό συνέβαινε

στό πρόσωπο τοῦ νεομάρτυρος. Θαύματα ἐπί-

σης γίνονταν καί μέ τήν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος

καί τῆς βοήθειας τοῦ νεομάρτυρος μετά τό θά-

νατό του. Τό γεγονός αὐτό ἀποτελοῦσε βασική

προϋπόθεση γιά τήν ἐπίσημη ἀνακήρυξή τους

ὡς ἁγίων ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

Ὁ φιλόθρησκος ἑλληνικός λαός ἀπό τήν

πρώτη κιόλας στιγμή περιέβαλε μέ ξεχωριστή

εὐλάβεια τούς νέους αὐτούς ἀθλητές τοῦ Χρι-

στοῦ. Πολύ πρίν ἡ Ἐκκλησία τούς ἀναγνωρίσει

μέ ἐπίσημη πράξη της ὡς ἁγίους, αὐτοί εἶχαν

ἤδη καθιερωθεῖ ἀπό τήν πρώτη κιόλας στιγμή

τοῦ μαρτυρίου τους ὡς ἅγιοι στή συνείδησή

της

. Ναοί ἀναγέρθηκαν στή μνήμη τους καί το-

πικές γιορτές καθιερώθηκαν εἴτε στόν τόπο τῆς

γεννήσεώς τους εἴτε στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου

τους. Μέ πολλή εὐλάβεια οἱ Χριστιανοί περιέ-

σωζαν τά λείψανά τους, τά ὁποῖα ἀγόραζαν μέ

σημαντικά χρηματικά ποσά ἀπό τούς οἰκονο-

μικά ἄπληστους Τούρκους, οἱ ὁποῖοι μέ αὐτόν

τόν τρόπο εὕρισκαν καινούργιες ἀφορμές χρη-

ματισμοῦ

. Ἡ λατρεία τῶν τοπικῶν νεομαρτύ-

ρων ἀποτελοῦσε ἀφορμή ἀναζωογονήσεως τῆς

πίστεως στόν Χριστό καί τῆς ἀγάπης πρός τήν

πατρίδα. Τά συναξάρια ἐμπλουτίζονται μέ τά

ἡρωϊκά κατορθώματα τῶν νεομαρτύρων καί

ἀποτελοῦν τά ἀγαπημένα ἀναγνώσματα τοῦ

ἑλληνικοῦ λαοῦ

. Ἡ ὑμνολογία διακρίνεται γιά

τό γιορταστικό ἀναστάσιμο χρῶμα της. Μέ τήν

ἔγκριση τῆς Ἐκκλησίας διακεκριμένοι ὑμνο-

γράφοι συντάσσουν κανόνες καί ἱερές ἀκολου-

θίες στούς νεομάρτυρες. Σπουδαιότεροι ἀπό

αὐτούς ἀναδείχτηκαν: ὁ Μανουήλ ὁ Μ. Ρήτωρ

καί ὁ Θεόδωρος Ἀγαλλιανός κατά τόν ιε’ αἰ., ὁ

Ἰουστίνος Δεκάδυος κατά τόν ιστ’ αἰ., ὁ Μελέ-

τιος Συρίγος καί ὁ Ἰωάννης Καρυοφύλλης κατά

τόν ιζ’ αἰ., ὁ Καισάριος Δαπόντε, ὁ Μητροφάνης

Γρηγορᾶς, ὁ Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης καί ὁ

Νικόλαος Κύρκου ἤ Τζαρτζούλης κατά τόν ιη’

αἰ., κατά τόν ὁποῖο ὁ ἐκ Χίου ἱερομόναχος Χρι-

στόφορος συνέθεσε καί κοινή ἱερή ἀκολουθία

σέ ὅλους τούς νεομάρτυρες

. Τέλος δέκαδες

ᾀσματικές ἀκολουθίες καί παρακλητικούς κα-

νόνες ἔχει συνθέσει ὁ σύγχρονος ὑμνογράφος

τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας μοναχός

Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.

Ξεχωριστό ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καί ἡ

εἰκονογράφηση τῶν νεομαρτύρων. Αὐτή ἄρχισε

τόν ιστ’ αἰ. καί ἐμφανίζεται σέ μεγαλύτερη ἔκτα-

ση τόν ιη’ καί ιθ’ αἰ. Συχνά ἡ ἀπεικόνισή τους γί-

νεται σχεδόν ἀμέσως μετά τό μαρτύριό τους καί

κάποτε πρίν ἀπό τήν ἐπίσημη ἀνακήρυξή τους

σέ ἁγίους

. Οἱ ἁγιογράφοι ἱστόρησαν τούς νεο-

μάρτυρες ὅπως ἦταν ντυμένοι στήν καθημερι-

νή τους ζωή, μέ φουστανέλλες, βράκες, παντε-

λόνια καί τζουμπέδες, μέ ναυτικούς σκούφους

ἤ μέ φέσι στό κεφάλι καί

«μέστια»

ἤ τσαρούχια

στά πόδια

ρα»,

Μνήμη 1821,

Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 85-91.

Περαντώνη, «Νεομάρτυρες»,

ΘΗΕ,

ὅ.π., σ. 403. Πρβλ. Βασ. Ἀπ. Δήμου, «Μιά ἐνθύμηση γιά τόν νεομάρτυραΚοσμᾶ

τόν Αἰτωλό στήν Ἄρτα»,

ΗΧ

27 (1985), σ. 257.

Χρυσ. Παπαδοπούλου,

Οἱ Νεομάρτυρες,

ὅ.π., σ. 27. Πρβλ. Κων. Ἀμάντου, «Νεομάρτυρες»,

ΕΕΦΣΠΑ

4 (1953-54), σ.

163.

Κονιδάρη, ὅ.π., σ. 182. Γιά τούς συγγραφεῖς, τίς συλλογές καί τίς ἐκδόσεις τῶν νέων μαρτυρολογίων, Βλ. Βασιλεί-

ου Στ. Ψευτογκᾶ, «Μαρτυρολόγια Νεομαρτύρων (Συγγραφεῖς, συλλογές καί ἐκδόσεις)», ΙΜΘ, ὅ.π., σσ. 75-103 καί

Βασ. Φανουργκάκη, «Μάρτυρες-Νεομάρτυρες», ΙΜΘ, ὅ.π., σσ. 180-182.

Χρυσ. Παπαδόπουλου,

Περί τῆς ἀνακηρύξεως ἁγίων ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ,

ἐν Ἀθήναις 1934, σ. 12.

Μίλτου Γαρίδη-Θανάση Παλιούρα, «Συμβολή στήν εἰκονογραφία νεομαρτύρων»,

ΗΧ

22 (1980), σ. 169.

Οι Άγιοι αυτάδελφοι Νεομάρτυρες Σταμάτιος,

Ιωάννης και Νικόλαος από τις Σπέτσες