45 / 196
Eνατενίσεις
43
Ο Αμφιλόχιος Ικονίου χρησιμοποιεί το παράδειγ-
μα των κηφήνων για να περιγράψει τη συμπερι-
φορά των τελωνών που λεηλατούν τον ξένο κόπο
χωρίς οι ίδιοι να έχουν κάνει κάτι γι’ αυτό. Είναι
αυτοί που εκτός του ότι δεν εργάζονται απολαμβά-
νουν και τις τιμές των ανθρώπων
11
. Άλλοι, όπως
ο Μ. Αθανάσιος, ενώ παρομοιάζουν τις μέλισσες
με τα μέλη της Εκκλησίας και το μέλι με την ορ-
θόδοξη διδασκαλία, τους κηφήνες εικονίζουν με
τους αιρετικούς. Οι τελευταίοι, συμπεριφέρονται
ως μέλισσες για να παραπλανούν αλλά δεν είναι.
Δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να ενεργοποιούν
τις κακές τους επιθυμίες για να κακοποιούν την
ορθόδοξη διδασκαλία
12
. Είναι αυτοί που διαθέτουν
μεγαλύτερο ανάστημα από τις μέλισσες για να εξα-
πατούν και να επικρατούν των εργατών του Ευ-
αγγελίου που είναι «μικρόσωμοι». Αυτοί ούτε μέλι
παράγουν, ούτε στη δημιουργία κεριού συμβάλ-
λουν ούτε κεντριά διαθέτουν για να προστατεύ-
ουν την οικία τους.
Η «κοινωνία» των μελισσών χαρακτηρίζεται
για τις σχέσεις
ισότητας
, σε αντίθεση προς την
κοινωνία των ανθρώπων. Εδώ η ισότητα, μολονότι
δεν είναι διδακτή, όπως συχνά γίνεται στους αν-
θρώπους, είναι σταθερή και αμετάβλητη στο πέρα-
σμα των αιώνων. Δεν υπάρχει άρχουσα τάξη, δια-
κρίσεις εξουσίαςμεταξύτωνμελισσών, ανισότητες,
εξαναγκασμοί, εκμεταλλεύσεις των αδυνάτων από
τους δυνατούς. Ο ρόλος της βασίλισσας δεν είναι
εξουσιαστικός και κυριαρχικός, αλλά διακονικός
και λειτουργικός. Είναι ωστόσο προφανές ότι η
ισότητα δεν καταργεί την ετερότητα, η οποία είναι
εμφανής τόσο στα διαφορετικά μορφολογικά και
ανατομικά χαρακτηριστικά των τριών «τάξεων»
(βασίλισσας, εργατριών, κηφήνων) όσο και στις δι-
αφορετικές λειτουργίες της καθεμιάς ανάλογα με
την αποστολή της. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να κα-
τανοήσουμε και το φαινόμενο της λεγόμενης φυ-
σικής επιλογής α) όταν η πλέον δυνατή και ικανή
βασίλισσα αναγκάζεται να σκοτώνει τις αδελφές
της, γιατί στην ίδια κοινότητα ένας πρέπει να βασι-
λεύει, β) όταν οι κηφήνες απομονώνονται από την
κοινωνία των μελισσών για να μπορεί η κοινότητά
τους να επιβιώνει στις περιπτώσεις που το νέκταρ
είναι λιγοστό, και γ) όταν
λόγω της μειωμένης τρο-
φής μέλισσες μιας κοινότη-
τας εφορμούνσεγειτονικές
αδύναμες κοινωνίες για να
καλύψουν τις ανάγκες της
δικής τους ομάδας.
Από την «κοινωνία»
των μελισσών δεν απουσι-
άζουν οι συγκρούσεις και
οι
πόλεμοι
. Κανείς όμως
από αυτούς δεν είναι άδι-
κος ούτε αδικαιολόγητος.
Τους επιβάλλει η αναγκαι-
ότητα. Είναι χαρακτηρι-
στικό ότι το όπλο κάθε μέ-
λισσας, δηλαδή το κεντρί,
χρησιμοποιείται μόνο για
αμυντικούς σκοπούς και
όχι για επιθετικούς. Το ίδιο
έπρεπε να συμβαίνει και
στην ανθρώπινη κοινωνία, σημειώνει ο Ωριγένης.
Θα έπρεπε δηλαδή οι άνθρωποι να διακρίνουν με-
ταξύ δικαίων και αδίκων πολέμων, και να επιλέ-
γουν τους αναγκαίους από αυτούς
13
.
11
ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ ΙΚΟΝΙΟΥ, In Zacchaeum (orat. 8) (2112: 009) “Amphilochii Iconiensis opera”, Ed. Datema, C.Turnhout:
Brepols, 1978.Line 113.
12
Μ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ,
Εἰς Ψαλμ.
117, PG 27, 477b.
13
ORIGENES., Philocalia sive Ecloga de operibus Origenis a Basilio et Gregorio Nazianzeno facta (cap. 1-27), Chapter 20,
section 9, line 1.