78 / 196
76
Eνατενίσεις
Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, διάφοροι αναλυτές εί-
δαν τις εξελίξεις στον αραβικό κόσμο ως το ιστορι-
κά ισοδύναμο της κατάρρευσης τουκομμουνισμού
στην Ανατολική Ευρώπη το 1989, παραγνωρίζο-
ντας το γεγονός ότι στην Ανατολική Ευρώπη ήταν
καθολικό το αίτημα να υιοθετήσουν οι κοινωνίες
τις δημοκρατικές δομές της δυτικής Ευρώπης.
Στην Αίγυπτο, παρά το ότι υπήρχε ρεύμα υπο-
στηρικτών της φιλελεύθερης δημοκρατίας ανά-
μεσα στο κίνημα που ανέτρεψε το Μουμπάρακ,
εντούτοις δεν μπόρεσε να ασκήσει μεγάλη επιρροή
με αποτέλεσμα να καπελωθεί μέχρι το καλοκαίρι
του 2013 από τους ισλαμιστές, οπότε το πραξικό-
πημα του στρατού ανέτρεψε την ακατάσχετη άνο-
δο και τελική κυριαρχία των ισλαμιστών.
Στην Τυνησία η εξέγερση έφερε τους ισλα-
μιστές στην εξουσία που συνεχίζουν με σοβαρά
προβλήματα. Στη Λιβύη η εξέγερση προκάλεσε
διεθνή στρατιωτική επέμβαση που επέφερε χάος
και αβεβαιότητα. Στη Συρία, η αδυναμία μίας δι-
εθνούς επέμβασης έδωσε παράταση στην κρίση με
τη μορφή εμφυλίου πολέμου, με τους ισλαμιστές-
σαλαφιστές να παίζουν τον κεντρικό ρόλο στην
προσπάθεια ανατροπής του καθεστώτος Άσαντ.
Ό,τι όμως ξεκίνησε ως «Αραβική Άνοιξη» για
πολλές κοινωνίες της Μέσης Ανατολής, έχει αρχί-
σει να εξελίσσεται ως κινούμενη άμμος για τους
χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής, οι οποίοι
αποδεικνύονται τα εύκολα θύματα των πολιτικών
εξελίξεων. Βεβαίως όσο εύκολο κι αν είναι να απο-
δώσουμε τις διώξεις Χριστιανών στην γενικότερη
αναρχία που συσσωρεύουν οι εξεγέρσεις, κυρίως
στην Αίγυπτο και την Συρία, εντούτοις δεν είναι
η καλύτερη οπτική γωνία για να προσεγγίσει κα-
νείς το πρόβλημα. Μία πιο επισταμένη μελέτη του
θέματος καθιστά σαφές, ότι οι πρόσφατες επιθέσεις
είναι μέρος μιας μεγαλύτερης πολεμικής εναντίον
των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή, μιας πολε-
μικής η οποία μπορεί να αναχθεί σε εξελίξεις που
έλαβαν χώρα στις μουσουλμανικές κοινωνίες σε
περασμένες δεκαετίες. Οι Αραβικές Εξεγέρσεις
μπορεί να είναι η γενεσιουργός αιτία για μερικά
ακραία περιστατικά βίας, αλλά οι ρίζες του προ-
βλήματος είναι πολύ βαθύτερες - και το διακύβευ-
μα είναι πολύ μεγαλύτερο από ό, τι θα περίμενε κα-
νείς. Αυτό που βλέπουμε δεν είναι τίποτα λιγότερο
από μια περιφερειακή θρησκευτική κάθαρση που
σύντομα θα αποδειχθεί ότι είναι μια ιστορική κα-
ταστροφή για τους Χριστιανούς αλλά και για τους
μετριοπαθείς Μουσουλμάνους.
Κατά τις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πο-
λέμου, ο χριστιανικός πληθυσμός της Μέσης Ανα-
τολής, η οποία τότε ήταν κατά το πλείστον μέρος
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αποτελούσε ένα
σημαντικό κομμάτι στη γενικότερη δημογραφική
κατανομή που έφθανε περίπου στο 20% επί του
συνόλου. Σήμερα, εκατόν δηλαδή χρόνια μετά,
έχει συρρικνωθεί περίπου στο 4%. Αν και είναι δύ-
σκολο να είμαστε ακριβείς, έχουν απομείνει περί-
που 13 εκατομμύρια Χριστιανοί στην περιοχή και
ο αριθμός αυτός ενδέχεται να μειωθεί περαιτέρω,
λαμβάνοντας υπόψη την συνεχιζόμενη αποσταθε-
ροποίηση της Συρίας και της Αιγύπτου, δύο κράτη
με ιστορικά μεγάλους χριστιανικούς πληθυσμούς.
Με τον σημερινό ρυθμό μείωσης, μπορεί κάλλιστα
να μην υπάρχει σημαντική χριστιανική παρουσία
στηΜέση Ανατολή, σε μια γενιά ή δύο.
Αυτό θα σηματοδοτήσει μια ιδιαιτέρως σημα-
ντική πολιτιστική μεταβολή στην περιοχή. Ο Χρι-
στιανισμός γεννήθηκε, αναπτύχθηκε και είχε μία
βαθιά, διεισδυτική παρουσία στη Μέση Ανατολή
για εκατοντάδες χρόνια πριν την εμφάνιση του
Ισλάμ, της τρίτης δηλαδή μονοθεϊστικής θρησκεί-
ας. Στον τέταρτο και πέμπτο αιώνα, όταν δεκάδες
χιλιάδες ετεροδόξων Χριστιανών αναγκάστηκαν
να εγκαταλείψουν μια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
που τους θεωρούσε αιρετικούς, τα εδάφη της Μέ-
σης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής έγιναν ένα
καταφύγιο για αυτούς. Κατά τα επόμενα έτη, η
περιοχή έγινε το επίκεντρο της χριστιανικής θε-
ολογίας. Στην αραβική χερσόνησο, ένας μεγάλος,
ακμάζων χριστιανικός πληθυσμός διεδραμάτισε
καίριο ρόλο στον επηρεασμό τής πρώιμης θεολογι-
κής και πολιτικής ανάπτυξης του Ισλάμ. Κατά την
διάρκεια της Ιεράς Εξέτασης (από τον 12ο ως τον
14ο αιώνα), οι διάφορες χριστιανικές ομάδες έβρι-
σκαν καταφύγιο υπό τον ισλαμικό νόμο, ο οποίος
χαρακτήριζε όλους τούς Χριστιανούς, ανεξάρτητα
από τις δογματικές διαφορές τους, ως «ανθρώπους
τής Βίβλου» και τους τοποθετούσε σε μια προστα-
τευμένη αλλά συνάμα κοινωνική θέση.
Οι πολιτικέςκαι κοινωνικέςσυνθήκεςγιατους
Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής θα αλλάξουν
καθοριστικά κατά την εποχή τής αποικιοκρατίας,
από τα τέλη του 19ου μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο
Πόλεμο. Λόγω του ότι τα αποικιακά μοντέλα προ-
ωθούσαν τις ιεραποστολές και έδιδαν ευδιάκριτα
προνόμια στους αυτόχθονες Χριστιανούς έναντι
των Μουσουλμάνων, εκλαμβάνοντας ταυτοχρό-
νως το Ισλάμ ως μια υπανάπτυκτη κουλτούρα που
είχε ανάγκη εκσυγχρονισμού, οι πολιτικές εντά-
σεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων ξέσπασαν σε όλη
τη Μέση Ανατολή. Οι Μουσουλμάνοι είχαν την
τάση να βλέπουν τους Χριστιανούς γείτονές τους
ως συνένοχους στην αποικιακή καταπίεση. Οι αυ-