94
Eνατενίσεις
πλησίον».
79
Ας μην λησμονούμε ότι το θεμελιώδες
ανθρώπινο δικαίωμα που μπορεί να εξαχθεί από
το πνεύμα της ορθόδοξης πνευματικότητας είναι
το δικαίωμα «να αγαπάς τον Θεό στον πλησίον, να
αγαπάς τον πλησίον για χάρη του Θεού».
80
Δίχως καμμία αμφιβολία τα δικαιώματα του
ανθρώπου θα είναι και στο μέλλον ένα από τα φλέ-
γοντα θέματα της ανθρωπότητας. Η ένταση που
δημιουργείται στον ορθόδοξο χώρο από τις διάφο-
ρες αντιθετικές τάσεις που αφορούν τα δικαιώ-
ματα του ανθρώπου μπορεί να ξεπερασθεί, για το
καλό και των δύο πλευρών, μέσα από τον δημιουρ-
γικό διάλογο. Γιατί, όσον αφορά την κατανόηση
και πραγμάτωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου,
«μιαπιστήδιαφωτισμένηκοινωνία είναι καλύτερη
από μια αποκλειστικά πιστή», αλλά και αντιστρό-
φως, «μια διαφωτισμένη και πιστή κοινωνία είναι
καλύτερη από μια αποκλειστικά διαφωτισμένη».
81
Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι «Εκκλησία και θε-
ολογία δεν μπορούν να αγνοήσουν τη μεγάλη
σημασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου», αφού
«δεν μπορούμε να φαντασθούμε το μέλλον μας»
χωρίς αυτές «τις καθοριστικές ανθρωπιστικές κα-
τακτήσεις».
82
■
Αννάν, Κ. (1999): «Τα δικαιώματα του ανθρώπου, ιστός της ύπαρ-
ξής μας»,
Δικαιώματα του Ανθρώπου,
τόμος 1, Αθήνα
Βάντσος, Μ. (2005): «Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, Έννοια, πε-
ριεχόμενο και αξιολόγηση από άποψη χριστιανικής ηθικής»,
Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής,
τόμος 10
ος
,
Θεσσαλονίκη
Βλάχος, Γ.Κ. (1979):
Κοινωνιολογία των Δικαιωμάτων του Ανθρώ-
που,
Αθήνα: Παπαζήσης
Γιανναράς, Χ. (1998):
Η απανθρωπία του δικαιώματος,
Αθήνα: Δόμος
Γιαννουλάτος, Α. (2000)
Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία,
Νέα
Σμύρνη: Ακρίτας
Δερμεντζόγλου, Β. (2008): «Ποια ήταν η στάση της Εκκλησίας
απέναντι στην ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένω-
ση; (πρόκληση ή προοπτική)»,
Γρηγόριος ο Παλαμάς,
τεύχος
824, Θεσσαλονίκη
Δεληκωσταντής, Κ. (1993): «Δικαιώματα του Ανθρώπου και
Χριστιανική Ανθρωπολογία, Αποκλίσεις και Συγκλίσεις»,
Η
καθ’ ημάς Ανατολή, Αθήνα
___________ (1995):
Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δυτικό ιδεο-
λόγημα ή οικουμενικό ήθος;,
Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης
___________ (2002): «Τα δικαιώματα του ανθρώπου: μόνιμη
πρόκληση για τις θρησκείες»,
Επιστημονική Επετηρίς της
Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών,
Αθήνα
___________ (2002α): «Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μεταξύ
Διαφωτισμού και Χριστιανισμού»,
Επιστημονική Παρουσία
Εστίας Θεολόγων Χάλκης,
τόμος Ε’, Αθήνα
___________ (2007β): «Ορθοδοξία και Δικαιώματα του Ανθρώ-
που, Προτάσεις για την υπέρβαση της άγονης αντιπαράθε-
σης «Ορθοδοξισμού» και «Φονταμενταλισμού της Νεωτερι-
κότητας»»,
Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα,
Αθήνα: Ίνδικτος
___________ (2009):
Η παιδεία ως πολιτισμός του προσώπου,
Αθήνα: Έννοια
___________ (2013α): «Η ελευθερία ως αυθυπέρβαση»,
Εφημέ-
ριος,
τεύχος 9
___________ (2013β):
Ο πολιτισμός της αλληλεγγύης,
Αθήνα:
Έννοια
Ζηζιούλας, Ι. (1985): «Ευρωπαϊκό Πνεύμα και ελληνική Ορθο-
δοξία»,
Ευθύνη, Φυλλάδιο Νεοελληνικού Προβληματισμού,
τεύχος 167, Αθήνα
___________ (1991): «Η Ορθοδοξία και ο σύγχρονος κόσμος»,
ανάτυπον εκ του Α’ τόμου του έργου
«Οικοδομή και Μαρτυ-
ρία» - Έκφρασις αγάπης και τιμής εις τον Σεβ. Μητροπολίτην
Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιον,
Κοζάνη
___________ (1993): «Η Ορθοδοξία και ο σύγχρονος κόσμος»,
Η
Καθημερινή,
05-09-1993
___________ (1997): «Το Δίκαιον του Προσώπου»,
Πρακτικά της
Ακαδημίας Αθηνών,
τ. 72, τεύχος Β’
___________ (2001): «Το πρόσωπο και οι γενετικές παρεμβά-
σεις»,
Ίνδικτος,
τεύχος 14
Καλλίνικος, Μητροπολίτης Πειραιώς (2005): «Ανθρώπινα δικαι-
ώματα και υποχρεώσεις»,
Το Βήμα,
04-12-2005
Καστοριάδης, Κ. (2008):
Η ελληνική ιδιαιτερότητα.
ΗΠόλις και οι
νόμοι, τόμος Β’, Αθήνα: Κριτική
Κουκουνάρας-Λιάγκης, Μ. (2010): «Στο σπίτι να έχεις μόνο χρι-
στιανικά βιβλία»,
διαβάζω,
τεύχος 505, Αθήνα
Κουτσουράδη, Ι. (1982): «Ηθική πολιτική: Δυνατότητα ή οξύμω-
ρο σχήμα;»,
Φιλοσοφία και Πολιτική,
Αθήνα: Καρδαμίτσας
Μανιτάκης, Α. (1999): «Τα «δίκαια του ανθρώπου». Η νεοελληνι-
κή αντίληψη περί δικαιωμάτων και η διαπίστωση της «ανυ-
παρξίας τους» από τον Π. Κονδύλη»,
Ο Πολίτης,
τεύχος 2
___________ (2007): «Ορθοδοξία και Δικαιώματα του Ανθρώ-
που»,
Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα,
Αθήνα: Ίνδικτος
Μαριόρας, Μ. (2013): «Οι θρησκευτικές ελευθερίες στο Ισλάμ»,
Σύναξη,
τεύχος 128
Μουζέλης, Ν. (1995): «Διαφωτισμός και Νεορθοδοξία. Η αναζή-
τηση εθνικής ταυτότητας»,
Το Βήμα,
28-05-1995
Μπέγζος, Μ. (2010): «Πέντε σημεία για τη σημερινή ορθόδοξη
θεολογία»,
διαβάζω,
τεύχος 505, Αθήνα
Παξινός, Δ. (2007), «Ανθρώπινα δικαιώματα υπό αμφισβήτηση
και συρρίκνωση»,
Η Καθημερινή,
29-01-2007
Ware, Κ. (2005),
Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα,
Αθήνα:
Ίνδικτος
Bartholomew, His All Holiness Ecumenical Patriarch (1996):
«Interview»,
Etudes Helléniques/Hellenic Studies,
1
___________ (2008):
Encountering the Mystery, understanding
orthodox theology today,
New York: Doubleday
Benz, E. (1949): «Menschenwürde und Menschenrecht in der
Geistesgeschichte der Ostkirche»,
Die Ostkirche und die
russische Christenheit,
Tübingen
Bloch, E. (1976):
Experimentum Mundi,
Frankfurt am Main:
Suhrkamp
Clément, O. (2007): «Droits de l’Homme: l’approche d’un Chrétien
orthodoxe»,
Christianisme et Droits de l’Homme,
Paris: Des
Idées & des Hommes
Foukas, P. (2009):
Les droits de l’homme et l’Orthodoxie,
Genève-
Chambésy
Fukuyama, F. (2002): «Human Rights»,
Consequences of the
biotechnology revolution,
London: Profile Books
Huntington, S. P. (1993): «The Clash of Civilizations?»,
Foreign
Affairs
72
Kern, W. (1979): «Menschenrechte und christlicher Glaube»,
Stimmen der Zeit
104
PopperK. / LorenzK. (1990):
Die Zukunft ist offen. Das Altenberger
Gespräch. Mit den Texten des Wiener Popper-Symposiums,
München/Zürich
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
79
Κ. Δεληκωσταντής (1995), 79
80
E. Benz (1949), 89
81
W. Kern (1979), 166
82
Κ. Δεληκωσταντής (2002α), 456