Eνατενίσεις
179
του έθνους, παρά τις στρατιωτικές αποτυχίες και
τη συρρίκνωση πλέον της αυτοκρατορίας, ενώ ζει
και το προσωπικό του δράμα, αφού παρέμεινε άτε-
κνος, παρά τους δύο γάμους του, όπου οι σύζυγοί
του απεβίωναν κατά τον τοκετό. Έτσι φαίνεται
ότι, αντί τρίτου νυμφικού στεφάνου, έμελλε να
φορέσει το φωτοστέφανο του μαρτυρίου.
Τη 12
η
Μαρτίου του 1449 καταφθάνει με τη
συνοδεία Καταλανικών πλοίων και μπαίνει στην
πόλη. Τον συνοδεύει ηβαθιάπίστηστοΘεό. Ηαγά-
πη και η προσδοκία του λαού του τον περιβάλλουν
μ’ ελπίδα κρυφή σαν σωτήρα του έθνους.Τέσσερα
χρόνια μαρτυρικής και αγωνιώδους διοίκησης και
αντίστασης διέρρευσαν με τον Κωνσταντίνο στο
θρόνο (12 του Μάρτη του 1449 μέχρι τις 29 Μαΐ-
ου του 1453). Τα γεωγραφικά όρια του κράτους δεν
επεκτείνονταν πέραν της Κωνσταντινούπολης,
της Σηλυβρίας, της Προποντίδας, της Μεσημβρίας
στον Εύξεινο Πόντο και της Αγχιάλου. Η άλλοτε
πρώτη Πόλη του κόσμου, διερχόταν τις πιο δραμα-
τικές στιγμές της ιστορίας της. Κάτω από τα ανη-
λεή πλήγματα των Οθωμανών Σουλτάνων, διένυε
τις τελευταίες θλιβερές μέρες του μακρού υπερχι-
λιετούς βίου της και μαζί της κατέρρεε η γερασμέ-
νη πια αυτοκρατορία του Βυζαντίου.
Φαίνεται ότι
οι καιροί επιφύ-
λαξαντηνάλωση
της Πόλης στον
Μωάμεθ. Τολ-
μηρό ηγεμόνα,
νοήμονα, με πο-
λιτικές και στρα-
τιωτικές αρετές
με παράλληλη
την ωμότητα και την ορμητικότητα και το πείσμα
του. Στρατολογεί από κάθε κατεύθυνση στρατιώ-
τες Μωαμεθανούς, Χριστιανούς και Γενίτσαρους
και σύρει μαζί με τον στρατό του πλήθη αμάχων.
Αποδύεται το 1452-1453 σε μια λυσσώδη προσπά-
θεια στην Αδριανούπολη, για ανασυγκρότηση και
προετοιμασία του στρατού του. Η δύναμή του σε
πεζικό και ιππικό ήταν η μεγαλύτερη της εποχής.
Οι Γενίτσαροι, που αποτελούντο από 15 χιλιά-
δες άνδρες, ήταν το πιο αξιόμαχο σώμα. Άλλες 30
χιλιάδες, βίαια συνακολουθούντες, οι Χριστιανοί.
Συνολικά ο στρατός του ανερχόταν σε 265 χιλιά-
δες, ο δε στόλος του, που συγκεντρώθηκε στην
Καλλίπολη, αριθμούσε 350 σκάφη. Δύναμη τρο-
μακτική για την τότε χρονική περίοδο. Η δύναμή
του σε τηλεβόλα ανάλογη.
Απέναντι στο στρατό του Μωάμεθ, ο Κωνστα-
ντίνος ετάχθη από την ιστορία να οργανώσει την
μέχρις εσχάτων άμυνα της Πόλης. Μικρή βοήθεια
κατέφθασε από την Ενετία και τη Γένοβα. Μέσα σε
ατμόσφαιρα τρόμου ο Μωάμεθ άρχισε στις 7 του
Απρίλη του 1453 τον αδυσώπητο πόλεμο. Παρά τις
υπερβολές των αριθμών, το πιθανότερο είναι ότι οι
αμυνόμενοι μόλις έφθαναν τις 8 χιλιάδες.
Ο Κωνσταντίνος οργάνωσε την άμυνα όσο γι-
νόταν καλύτερα. Εγκατέστησε το στρατηγείο του
στην Πύλη του Ρωμανού, που εθεωρείτο το πιο
ευπαθές σημείο των τειχών. Μια λακωνική φράση
καταδεικνύει τη συμπεριφορά, το είναι του και τη
σκέψη του τις στιγμές εκείνες: «Θέληση για αγώ-
να και έρωτας με το θάνατο».
Ο πολιορκητής κάνει πρόταση στον Κωνστα-
ντίνο να του παραδώσει την Πόλη, με αναξιοπρε-
πή ανταλλάγματα. Αξιωματούχοι του στρατού του
υποδεικνύουν: «Φύγε να σωθείς για να οργανώσεις
τηνάμυνακατάτουεχθρού, σε άλλο, προσφορότερο
σημείο». Η απάντηση του Κωνσταντίνου στη θρα-
σύτατη πρόταση του μωαμεθανού πολιορκητή πα-
ραμένει στουςαιώνες. «Τοτηνπόλινσοι δούναι ουτ’
εμόν εστίν ουτ’ άλλου των κατοικούντων ενταύθα.
Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθα-
νούμεν, και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Το τε-
λειότερο επίγραμμα φιλοπατρίας και ηθικής. Στην
υπόδειξη των δικών του ανθρώπων για να φύγει,
να σωθεί, εξεγείρεται η τίμια συνείδηση του άνδρα:
«Σας ικετεύω να ζητήσετε να μην σας εγκαταλείψω
για να σωθώ, επιθυμώμαζί σας ν’ αποθάνω».
Ο Κωνσταντίνος δεν ασχολείται μόνον με την
πύλη του Ρωμανού, όπου εγκατέστησε το αρχη-
γείο του. «Έφιππος δι’ όλης της ημέρας και νυκτός
περιπατών ην, γύρωθεν και ένδον της πόλεως και
των τειχών». Αεικίνητος διέτρεχε όλην την Πόλη,
εξορκίζοντας τους αξιωματικούς του στρατού και
τους ίδιους τους στρατιώτες, εμψυχώνοντάς τους
και προτρέποντάς τους να εμμείνουν ανδρίκια, μέ-
χρι και τον τελευταίο, για την άμυνα της Πόλης.
Με προσωπική επίβλεψη εφαρμόζει το σχέδιό του,
τάσσοντας ο ίδιος τους στρατιωτικούς του αξιωμα-
τούχους στα επίκαιρα σημεία άμυνας της Πόλης.
(1)
Στη Χρυσή Πύλη μέχρι και την παραλία της
Προποντίδας τάσσει τον Ανδρόνικο Κατακου-
ζηνό.
(2)
Στην Πύλη τουΠολυανδρίου τάσσει τους Παύ-
λο Αντώνιο και ΤρωίλοΜποκάρδο.
(3)
Από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού μέχρι την
Πύλη του Πέμπτου τάσσει τον Ιωάννη Ιουστι-
νιάνη.
