Eνατενίσεις
131
υπάρχουν αρκετές αναφορές για το «ταξίδιον της
Mυτιλήνης» και την αποστολή Kυκκωτών μονα-
χών στο νησί
2
. Ωστόσο, επειδή τα σχετικά στοιχεία
δεν είναι επαρκή, περιοριζόμαστε στην παρουσία-
ση μόνο των προαναφερθέντων Mετοχίων, για τα
οποία έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες και θα
επανέλθουμε στην περίπτωση που εντοπιστούν
σαφέστερες ιστορικές αναφορές.
Tο Mετόχιο στην Πάνορμο
Tο Mετόχιο στην κωμόπολη Πάνορμο, στην
ανατολική ακτή της Προποντίδας, βρισκόταν
στην ενορία του Aγίου Γεωργίου και αναφέρεται
σε οθωμανικό έγγραφο του Aρχείου της Mονής
Kύκκου, ημερομηνίας 16 Δεκεμβρίου 1806. Σύμ-
φωνα με το περιεχόμενό του, αυτό αποτελείτο από
μία διώροφη κατοικία με αυλή και πωλήθηκε από
κάτοικο της κοινότητας στον αντιπρόσωπο της
Mονής Kύκκου παπα - Γεράσιμο. Ωστόσο, σε ελλη-
νικό σημείωμα επί του εγγράφου αναφέρεται ότι
ανηγέρθη από κάποιον Iερόθεο, προφανώς μονα-
χό της Mονής Κύκκου και οικείο με τον γραφέα
3
.
Σύμφωνα με κατάλογο συνδρομητών εκκλησια-
στικού μουσικού βιβλίου, που εκδόθηκε το 1825
στην Kωνσταντινούπολη, την περίοδο αυτή διέ-
μενε στην Πάνορμο ο Kυκκώτης μοναχός Kαλλί-
νικος. Δεν γνωρίζουμε, όμως, κατά πόσο συνδεό-
ταν με τοMετόχιο ή όχι
4
.
Για το Mετόχιο της Πανόρμου, από ό,τι έχουμε
υπόψη μας, δεν σώζεται οποιαδήποτε άλλη πληρο-
φορία.
Tο Mετόχιο στην Tσέριανη
Tο Mετόχιο στο μικρό χωριό Tσέριανη της
Hπείρου, που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα έξω
από τα Iωάννινα και σήμερα φέρει την ονομασία
Λοφίσκος, αναφέρεται από την τοπική ιστορία
της κοινότητας. Eπίσης, σύμφωνα με σχετική
δυσανάγνωστη επιγραφή σε εντοιχισμένη πλάκα
στην εξωτερική νότια πλευρά, ο κεντρικός ναός
της Tσέριανης, που ήταν αφιερωμένος στη Θεοτό-
κο, ανηγέρθη το 1762 με δαπάνες της Mονής Kύκ-
κου: «κατά τό αψξβ Nοεμβρίου β
’
ΔIA ΔAΠANHΣ
THΣ MONHΣ THΣ EΠONOMAZOMENHΣ
KOIMHΣIΣ THΣ ΘEOTOKOY KYKOY...»
5
. Oύτε
και για το Mετόχιο αυτό σώζονται οποιαδήποτε
άλλα στοιχεία.
Tο Mετόχιο στη Λάρισα
Tο Mετόχιο της Λάρισας είναι γνωστό από την
τοπική ιστορία της πόλης, σύμφωνα με την οποία
βρισκόταν στα βορειοανατολικά της κωμόπολης
Aγιάς.Όπως αναφέρεται, σε αυτό είχαν βρεθεί «τε-
μάχια λιθογραφίας των τοιχογραφιών της Mονής
Kύκκου», χωρίς, όμως, να δίνονται οποιεσδήποτε
επεξηγήσεις. Αναφέρεται ακόμη, ότι το Mετόχιο
είχε ναΐδριο αφιερωμένο στην Aγία Παρασκευή,
τις εικόνες του οποίου ζωγράφισε ο Mιχαήλ Aπο-
στόλης
6
.
O τελευταίος είναι γνωστό ότι εργάστηκε για
αρκετό χρονικό διάστημα στα τέλη του 18ου αι-
ώνα στην Kύπρο και στη Mονή Kύκκου. Για πα-
ράδειγμα, το 1774, μαζί με τον βοηθό του Μιχαήλ
τον Κύπριο, τον γνωστό Μιχαήλ Προσκυνητή ή
Χατζημιχαήλ από τα Kαμινάρια, αγιογράφισε τις
εικόνες του τέμπλου, που απεικονίζουν τον Xρι-
στό, την Παναγία, τον Άγιο Nικόλαο, τον Άγιο Iω-
άννη τονΘεολόγο, τονΆγιο Iωάννη τονΠρόδρομο
και τον Άγιο Παντελεήμονα, και επιχρύσωσε το
εικονοστάσιο και τον άμβωνα του καθολικού της
Mονής του Aγίου Παντελήμονα Aχεράς. Aπό τις
εικόνες αυτές ο Mιχαήλ του Aποστόλη υπογράφει
δύο: ως «Mιχαήλ Θεσσαλονικεύς» την εικόνα της
Θεοτόκου και ως «Mιχαήλ ο ελάχιστος των ζωγρά-
φων» την εικόνα του AγίουΠαντελήμονα
7
.
Aκόμη, στη Mονή Kύκκου σώζονται τέσσερις
εικόνες, που φέρουν την υπογραφή του, αυτές του
Aρχαγγέλου Mιχαήλ (1772), του Aγίου Mανδηλίου
(1776, σήμερα στο Mουσείο της Mονής), του Χρι-
στού ως Mεγάλου Aρχιερέα (1799, βρίσκεται στον
2
Θεόδωρου Παπαδόπουλου, Kώδιξ Mονής Kύκκου, Λευκω-
σία 2008, σ. 14, 22.
3
Iωάννη Θεοχαρίδη, OθωμανικάΈγγραφα 1572-1839, τ. Δ’,
Λευκωσία 1993, σ. 1729.
4
Γιώργου Mύαρη, «Kυκκώτες συνδρομητές σε βιβλία του
Mείζονος Eλληνισμού από την περίοδο του Διαφωτισμού ως
τα μέσα του εικοστού αιώνα», Eπετηρίδα Kέντρου Mελετών
Iεράς Mονής Kύκκου 5(2001)545-546.
5
Στέφανου Mπέττη, Kουρεντιακά ή για την άλλοτε επαρχία
Kουρέντων και τα 88 χωριά της. (Aπό την αρχαιότητα ως το
1913), Γιάννινα 1997, σ. 559-560.
6
Mιλτιάδη Δάλλα, «Aρχείον Iστορικόν», Θεσσαλικά Xρο-
νικά 5(1936)242· Tζων Kουμουλίδη - Λάζαρου Δεριζιώτη,
Eκκλησίες της Λαρίσης, Aθήνα 1985, σ. 34-35.
7
KωστήKοκκινόφτα, IεράMονήAγίουΠαντελεήμονος Aχε-
ράς, Kύπρος 2009, σ. 74-76. Για τον Mιχαήλ του Aποστόλη
βλ. Φοίβου Πιομπίνου, Έλληνες αγιογράφοι μέχρι το 1821,
Aθήνα 21984, σ. 255-256· Aθανάσιου Παπαγεωργίου, «Μι-
χαήλ Θετταλός ήΘεσσαλονικεύς», MεγάληKυπριακή Eγκυ-
κλοπαίδεια, τ. 10ος, Λευκωσία 1989, σ. 89. Για τον Mιχαήλ
προσκυνητή βλ. Kωστή Kοκκινόφτα, Tα Kαμινάρια, Λευκω-
σία 2009, σ. 126-143.
