Eνατενίσεις
133
1ης Mαρτίου 1758, ότι ο ευρισκόμενος στην Έφε-
σο Kυκκώτης Πρωτοσύγκελλος Iωαννίκιος κα-
τέβαλε, ανάμεσα σε άλλα, και 330 γρόσια για την
ανακαίνισή του. Στον ίδιο κώδικα αναφέρεται και
παρουσία, το 1740, του Kυκκώτη μοναχού παπα -
Γερασίμου στην Kω, όπου μετέβη, συνοδευόμενος
από ομώνυμό του Iεροδιάκονο, πιθανότατα για τη
διεξαγωγή ζητείας, αφού είχαν μαζί τους άγια λεί-
ψανα, που συνήθιζαν να μεταφέρουν οι μοναχοί
της Mονής κατά τη μετάβασή τους στο εξωτερικό,
για συλλογή εράνων
15
. Στα δύο αυτά σημειώματά,
όμως, δεν γίνεται άμεση αναφορά στο Mετόχιο,
ούτε και παρατίθενται περαιτέρω πληροφορίες
16
.
TοMετόχιο τηςKωαναφέρεται επίσης σε αχρο-
νολόγητο έγγραφο των μέσων του 18ου αιώνα,
που σώθηκε στον λεγόμενο Kώδικα του «Aρχείου
Δουλείας της Iεράς Mητροπόλεως Kω». Σύμφωνα
με όσα αναφέρονται, ο απεσταλμένος της Mονής
Kύκκου Πρωτοσύγκελλος Iωαννίκιος πώλησε,
επί αρχιερατείας Mελετίου (1748-1761), οικία του
Mετοχίου, «κτήμα και αφιέρωμα» της Mονής, στον
«διάκο Γιάννην, γαμβρόν του μακαρίτου Παπά
Φραγκούλη», διότι η Mονή Kύκκου είχε άμεσες
και επιτακτικές οικονομικές ανάγκες. Για την
ολοκλήρωση της αγοραπωλησίας, ο Iωαννίκιος
παρέδωσε στον νέο ιδιοκτήτη «ιδιόχειρον γράμμα
βεβαιωτικόν και εμμάρτυρον, έχον και την σφρα-
γίδα του IερούMοναστηρίου»
17
.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, τα περι-
ουσιακά στοιχεία, που είχε η Mονή Kύκκου στην
Kω, προέρχονταν από δωρεές και αφιερώσεις κα-
τοίκων «διά ψυχικήν των σωτηρίαν και μνημό-
συνον αιώνιον»
18
. Δεν έχουμε, όμως, οποιεσδήποτε
πληροφορίες για αυτά, ούτε και πότε εκποιήθηκαν
στο σύνολό τους, αφού τα σχετικά σημειώματα και
έγγραφα στους Kώδικες της τοπικής Mητρόπο-
λης δεν μας διαφωτίζουν για το θέμα. Γνωρίζουμε
μόνο για την επίσκεψη στο νησί των δύο προανα-
φερθέντων Iερομονάχων Xρυσάνθου και Aνθίμου,
το 1838 και το 1849, για διεξαγωγή εράνων
19
. Πι-
θανότατα στη Mονή ανήκε και το παρεκκλήσι της
Παναγίας της Kατεβατής ήXωστής, που βρίσκεται
στον κεντρικό αρχαιολογικό χώρο της πόλης της
Kω, αφού σε Kώδικα του «Aρχείου Δουλείας» ανα-
φέρεται ότι παλαιότερα ονομαζόταν «Παναγία του
Kύκκου»
20
.
Eίναι αξιοσημείωτο ότι στα μέσα του 19ου αι-
ώνα ανήλθε στον μητροπολιτικό θρόνο της Kω ο
Kύπριος Παγκράτιος, ο οποίος υπήρξε σε νεαρή
ηλικία μοναχός τηςMονής Kύκκου. Στη συνέχεια,
όμως, απεχώρησε από τη Mονή και υπηρέτησε ως
Mέγας Eκκλησιάρχης του Oικουμενικού Πατρι-
αρχείου και από το 1843 έως το 1853 ως Mητροπο-
λίτης Kω, οπότε παραιτήθηκε για λόγους υγείας.
Kατά το διάστημα αυτό, ο Παγκράτιος συνέτεινε
με τη δράση του στην ίδρυση ελληνικού και αλ-
ληλοδιδακτικού σχολείου στο νησί, το 1845. Eπί-
σης, το 1853 μερίμνησε για την επαργύρωση της
μεγάλης εικόνας της Θεοτόκου με την επιγραφή
«H Eλεούσα του Kύκκου», η οποία τοποθετήθηκε
στο προσκυνητάρι του μητροπολιτικού ναού του
Aγίου Nικολάου. Aργότερα επέστρεψε στην Kύ-
προ, όπου και απεβίωσε, κατά πάσα πιθανότητα τη
δεκαετία του 1870
21
.
Tο Mετόχιο στην Tρίπολη
τες Iερομόναχοι Xρύσανθος και Άνθιμος, για τους οποίους
θα γίνει αναφορά στη συνέχεια, κατά την επίσκεψή τους στην
Kω για διεξαγωγή ζητείας, το 1838 και το 1849, αντιστοί-
χως.
16
Θ. Παπαδόπουλου, Kώδιξ Mονής Kύκκου, ό.π., σ. 12, 24,
55.
17
Tο σχετικό έγγραφο πρωτοδημοσιεύτηκε από τον Eμμα-
νουήλ Kαρπάθιο, Aρχείον Iεράς Mητροπόλεως Kω, τ. A΄,
Aθήνα 1958, σ. 78-79.
18
Bασίλη Xατζηβασιλείου, Iστορία της Nήσου Kω. Aρχαία -
Mεσαιωνική - Nεότερη, τ. A
’
, Kως 1990, σ. 326.
19
Eμμανουήλ Kαρπάθιου, Aρχείον Iεράς Mητροπόλεως Kω,
τ. B
’
, Aθήνα 1960, σ. 17, 36-37· Tου ιδίου, Eκκλησία Kω Δω-
δεκανήσου, τ. A
’
- α
’
, Aθήνα 1968, σ. 323.
20
Bασίλη Xατζηβασιλείου, «HMονή του Kύκκου της Kύπρου
και τα Mετόχια της στην Kω», Aιγαιοπελαγίτικα Θέματα
39(1994)35.
21
Για τον Παγκράτιο βλ. Kωστή Kοκκινόφτα, «O Mητροπο-
λίτης Kώου Παγκράτιος (1843-1853) και τα Mετόχια της Iε-
ράςMονής Kύκκου στην Kω», KυκκώτικαMελετήματα, τ. A
’
,
Λευκωσία 1997, σ. 117-130· Tου ιδίου, H Mονή Kύκκου στο
Aρχείο της Aρχιεπισκοπής Kύπρου, ό.π., σ. 144-148· Aρι-
στείδη Kουδουνάρη, Bιογραφικόν Λεξικόν Kυπρίων 1800-
1920, Λευκωσία 62010, σ. 433.
