Eνατενίσεις
127
στό 100%)
2
.
Ως αντιστάθμισμα της καταπάτησης του δικαι-
ώματος της αυτοδιάθεσης των κατοίκων των δύο
νησιών, η Συνθήκη, εκτός από τα γενικά μειονοτι-
κά δικαιώματα που θέσπιζε για τους ελληνορθόδο-
ξους, καθιέρωνε και ένα προνομιακό καθεστώς για
τους κατοίκους των δύο νήσων. Έτσι, νομικώς, οι
Έλληνες της Ίμβρου και της Τενέδου εξασφάλι-
σαν δύο τάξεις δικαιωμάτων: ηπρώτη έχει να κάνει
με τα δικαιώματα που θα εφαρμόζονται αυτόματα
στις πλειοψηφούσες ελληνικές κοινότητες των
δύο νησιών, ως δίκαιο των μειονοτήτων (άρθρα 38-
44), και η δεύτερη θεσπίστηκε ειδικά, προσδιορίζο-
ντας το αυτόνομο διοικητικό καθεστώς μέσα στα
πλαίσια του Τουρκικού Κράτους (άρθρο 14)
3
.
Μια απλή επισκόπηση, όμως, της ιστορίας των
δύο νήσων, από τη Συνθήκη της Λωζάνης μέχρι
σήμερα, μπορεί να μας οδηγήσει σε επισημάνσεις,
ερμηνεία και ανάλυση των αιτίων που οδήγησαν
τον Ελληνισμό των δύο νήσων στη σημερινή τρα-
γική συρρίκνωση.
Από το 1923, ηΤουρκία προχώρησε σε διορισμό
Τούρκου διοικητή αντί Έλληνα από τον τοπικό
πληθυσμό, όπως προέβλεπε η Συνθήκη. Το αποτέ-
λεσμα ήταν να περάσει ολόκληρος ο έλεγχος του
διοικητικού μηχανισμού (δικαστήρια, τελωνεία,
αστυνομία κ.ά.) στους Τούρκους. Ταυτόχρονα
απαγόρευσε την επιστροφή στις νήσους 1500 νο-
μίμων κατοίκων, με το σκεπτικό ότι είχαν εγκατα-
λείψει τα νησιά πριν την εφαρμογή της Συνθήκης.
Όλα αυτά επικυρώθησαν το 1927 με το νόμο 1151
του Τουρκικού Κοινοβουλίου.
Με την έναρξη του Β
’
Παγκοσμίου Πολέμου,
η Τουρκική κυβέρνηση επέβαλε το φόρο ιδιοκτη-
σίας (varlik vergisi), όπου με αυθαιρεσίες και υπερ-
βολική φορολογία οδήγησε ένα μεγάλο μέρος του
Ελληνικού πληθυσμού των νήσων σε οικονομική
εξόντωση.Όλα αυτά συνοδεύθηκαν ταυτοχρόνως
και από απαλλοτριώσεις εκκλησιαστικής περιου-
σίας, που παραχωρήθηκε σε Τούρκους εποίκους
από την Ανατολία.
Την ίδια περίοδο, κατά παράβαση μιας σειράς
άρθρων της Συνθήκης, οι άνδρες ηλικίας μεταξύ
20-40 ετών επιστρατεύθηκαν και εστάλησαν σε
καταναγκαστικά έργα στα «Τάγματα εργασίας».
Επίσης, σε μία πρωτοφανή ενέργεια, οι Τουρκικές
αρχές συνέλαβαν και εξεδίωξαν τον επίσκοπο των
δύο νήσων, αποστερώντας τις ελληνικές κοινότη-
τες από την εκκλησιαστική τους ηγεσία
4
.
1980), σελ. 6.
3
Το νομικό καθεστώς των Ελλήνων στην Ίμβρο και την Τέ-
νεδο, όπως και των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, είναι
ισχυρότερο εκείνου των άλλων μειονοτήτων στην Τουρκία.
Πρώτον, γιατί η παραμονή των ομογενών σε έδαφος κάτω
από τουρκική κυριαρχία (εξαίρεση από το μέτρο της ανταλ-
λαγής των πληθυσμών – άρθρο 14 παρ. 2 της Συνθήκης της
Λωζάννης) αποτελεί το αντιστάθμισμα της παραμονής των
μουσουλμάνων στη Δυτική Θράκη όπου, όπως είναι γνωστό,
δεν σημειώθηκε μείωση της μουσουλμανικής μειονότητας.
Δεύτερον, γιατί καμιά άλλη μειονότητα στην Τουρκία, πλην
της Ελληνικής, δεν έχει εθνικό ή άλλο δεσμό με ανεξάρτητο
κράτος από εκείνα που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζά-
νης.
4
Γεωργίου Ξεινού, Οι πληθυσμοί της Ίμβρου και της Τενέ-
δου από το 1453 ώς σήμερα. Οικισμοί των νησιών και κοι-
νότητες των νησιωτών, Ιμβριώτικα ΙΧ (Μάρτιος 1991), σελ.
594.
Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ.
Βαρθολομαίος στην είσοδο του Δημοτικού
Σχολείου των Αγίων Θεοδώρων Ίμβρου,
όπου φοίτησε και ο ίδιος
