Eνατενίσεις
69
καταπληκτική θεατρική φα-
ντασίωση φυγής και εγκατά-
στασης από μέρους των ηρώ-
ων της μιας πολιτείας μεταξύ
γης και ουρανού. Ο μύθος στη-
ρίζεται σε αρκετά δεδομένα
της εποχής εκείνης, που έχουν
όμως τη διαχρονική συμβολι-
κή τους σημασία. Κοσμογονία,
βασιλιάδες και θεοί, διάδοχες
καταστάσεις θεών, γάμοι θεών
και ανθρώπων, γιγαντομαχίες
και ανθρωποφαγία σε μια σύν-
θεση που καλύπτει πολλές πα-
ραμέτρους της ζωής. Όλα αυτά σε μια άμεση επι-
καιρότητα, σ’ ένα άμεσο διαχρονικό παρόν κατά
την πορεία της ανθρώπινης ιστορικής διαδρομής.
Η χριστιανική όμως θεώρηση σ’ όλο αυτό το
χάος της βιοθεωρίας είδε τη σταθερή πορεία της
ανθρώπινης ζωής και αυτή προέβαλε με κύριο εκ-
πρόσωπό της τον άγιο Αυγουστίνο, χαράσσοντας
μια πορεία της ιστορίας όχι κυκλική αλλά γραμμι-
κή, όχι ενδιάμεση αλλά συνεχή, με εκκίνησή της
από τη γη και τέρμα της τον ουρανό, την άμεση και
σταθερή σχέση με τον Θεό.
Το κοινωνικοφιλοσοφικό και θεολογικότατο
έργο του Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού (De
civitate Dei) συντάχθηκε (413-426) από τον με-
γάλο λατίνο θεολόγο και στοχαστή, τον επίσκοπο
της Ιππώνας, πόλης της Αφρικής. Η σύνταξή του
είχε μακρά διάρκεια, μια που κάλυψε το διάστη-
μα 13 ετών. Σ’ αυτό ο Αυγουστίνος, έχοντας ζήσει
κατά την περίοδο των μεγάλων κατακτήσεων του
Αλάριχου, χωρίς εξαίρεση και αυτής ακόμη της
χριστιανικής Ρώμης (410), αποτυπώνει το αγωνι-
ώδες ερώτημα, το οποίο συνοψίστηκε στη φράση
του σύγχρονού του Ιερώνυμου «Quid salvum erit,
cumRoma perit». Οι κατακτήσεις από τους βαρβά-
ρους των χριστιανικών προπυργίων δεν οδηγούσε
σε απελπιστική κατάσταση από την οποία μόνη
ελπίδα απέμενε η αναμενόμενη από τους πιστούς
μελλοντική είσοδός τους στη βασιλεία του Θεού;
Αυτή τη βασιλεία του Θεού την παρουσίασε
ο Αυγουστίνος ως υφιστάμενη άκρως ελκυστική
κατάσταση, περιγράφοντάς τηνως μια ιδανική πο-
λιτεία, την Πολιτεία του Θεού. Με την περιγραφή
του αυτή έδωσε απάντηση στο θέμα που απασχό-
λησε απαρχής τη σκεπτόμενη ανθρωπότητα, γιατί
δηλαδή ο άνθρωπος βρίσκεται περιπεπλεγμένος
στον κυκεώνα της φαυλότητας και του κακού,
του φυσικού και ηθικού. Ο ίδιος, ο Αυγουστίνος,
είχε ζήσει κατά τη νεότητά του τη ζωή των απο-
λαύσεων και της αμαρτίας,
από την οποία απαλλάχθηκε
προσβλέποντας στην απόλαυ-
ση που προσφέρουν οι έσχατοι
καιροί, στην πολιτεία που δεν
μπορούν με κανένα τρόπο οι
άνθρωποι να στήσουν και να
λειτουργήσουν στον κόσμο,
τον προσωρινό και γήινο,
παρά μόνο ο πανάγαθος Θεός
στον χώρο, κυρίως και τελειω-
τικά, της δικής του μεταφυσι-
κής πολιτείας.
ΟΑυγουστίνος, όπως είναι
γνωστό, έκανε λόγο για την Πολιτεία του Θεού,
Civitas Dei (coelestis), ως τη μόνη αρχικά υφι-
στάμενη, την οποία συγκροτούσαν τα αγγελικά
πνεύματα, τα οποία ανέπεμπαν αέναα ύμνους και
δοξολογίες στον Θεό. Η πτώση όμως ορισμένων
πνευμάτων από αυτά, με επικεφαλής τους τον
Lucifer (Εωσφόρο) έδωσε τη δυνατότητα της συ-
γκρότησης της Πολιτείας του Διαβόλου, τη Civitas
Diaboli (terrena). Αυτή υπήρξε η αρχή του δράμα-
τος της ανθρωπότητας, μια που με την πτώση του
ανθρώπου βρέθηκε αυτός κάτω από τη διαβολική
κυριαρχία, με όλες τις συνέπειές της, την προβολή
του εγώ, την έλλειψη αγάπης, τις έριδες για την
κατανομή των αγαθών, τη ζηλοφθονία, τη φιληδο-
νία, τη θεοποίηση της ύλης κ.ο.κ. και προπαντός
με την περιφρόνησή της προς τον δημιουργό της,
τον Θεό.
Αυτά και άλλα πολύ ενδιαφέροντα σημειώνο-
νται στο έργο του Αυγουστίνου, τα οποία εύκολα
μπορούν να μας μεταφέρουν στο παρόν, ένα θλι-
βερό παρόν, με ακανθώδη προβλήματα, οδυνηρές
για μεγάλο τμήμα της ανθρωπότητας καταστά-
σεις, για ανέχεια και πείνα, για έλλειψη πόρου
ζωής, με έντονη την απογοήτευση για τις λύσεις-
ουτοπίες τις οποίες τόσο άνετα οι έξω και μακριά
της Εκκλησίας προσφέρουν. Η προσήλωση όμως
στην αποκεκαλυμμένη ιδέα της αναμενόμενης
βασιλείας του Θεού που έχει αρχίσει την πορεία
της ήδη από την εδώ ζωή, με όλες τις παρήγορες
και ενισχυτικές δυναμικές παρεμβάσεις στην κα-
θημερινότητα, αποτελεί τη μοναδική αδιάψευστη
ελπίδα των μελών της Εκκλησίας. Με κοσμικούς
όρους θα μπορούσαμε αναμφίβολα να την θεω-
ρήσουμε ως τη μοναδική «Ρεαλιστική Ουτοπία»
προς την οποία άφοβα, σύμφωνα με την πίστη μας,
μπορούμε να προσβλέπουμε, έχοντας τη βεβαιότη-
τα ότι «τοις αγαπώσι τον Θεόν πάντα συνεργεί εις
αγαθόν» (Ρωμ. 8,28).
■
