Ενατενίσεις | Τεύχος 17 Μάιος - Αύγουστος 2012 | Ιερά Μητρόπολις Κύκκου και Τηλλυρίας - page 80

78 Eνατενίσεις
της· γύ­ρω α­πό τον ά­ξο­να της και γύ­ρω α­πό
τονΉ­λιο.
Ο χρό­νος στην αν­θρώ­πι­νη
συ­νεί­δη­ση
Ο κύ­κλος η­μέ­ρας και νύ­χτας ρυθ­μί­ζει
στον άν­θρω­πο το βι­ο­λο­γι­κό του ρο­λό­ι που
φαί­νε­ται να εί­ναι αρ­κε­τά α­κρι­βές δε­δο­μέ­νου
ό­τι συ­χνά ξυ­πνά­με λί­γα λε­πτά πριν χτυ­πή­σει
το ξυ­πνη­τή­ρι. Ω­στό­σο «φαί­νε­ται» να υ­πάρ­
χουν στιγ­μές που ο χρό­νος περ­νά «πιο αρ­γά ή
πιο γρή­γο­ρα».
l Πε­ρι­μέ­νον­τας κά­ποι­ον που αρ­γεί και
βλέ­πον­τας το ω­ρο­λό­ι νο­μί­ζου­με ό­τι ο χρό­νος
κυ­λά πο­λύ αρ­γά.
l Ως παι­διά οι δι­α­κο­πές μας τα κα­λο­καί­
ρια ή­ταν με­γά­λες ε­νώ στη μέ­ση η­λι­κί­α ο χρό­
νος των δι­α­κο­πών μας φαί­νε­ται ε­λά­χι­στος.
Δε στα­μα­τά ό­μως η χρή­ση και η εμπειρία
του χρό­νου. ΣτηΜου­σι­κή γί­νε­ται ρυθ­μι­κή δι­
αί­ρε­ση του μου­σι­κού μέ­τρου ή κα­λύ­τε­ρα του
με­τρι­κού πο­διού. Αλ­λά και στη γλώσ­σα της
κα­θα­ρής Γραμ­μα­τι­κής δη­λώ­νει τις χρο­νι­κές
πε­ρι­ό­δους (στο πα­ρελ­θόν, πα­ρόν και μέλ­λον)
του ρή­μα­τος, ό­που γί­νον­ται οι ε­νέρ­γει­ες και
συμ­βαί­νουν τα πά­θη των υ­πο­κει­μέ­νων (ε­νε­
στώ­τας, πα­ρα­τα­τι­κός, μέλ­λων, α­ό­ρι­στος, .­.­.­).
Ε­δώ ο χρό­νος εί­ναι η διά­ρκεια μιας πρά­ξης
ή ε­νός φαι­νο­μέ­νου που μπο­ρεί να με­τρη­θεί.
Εί­ναι μια ο­ρι­σμέ­νη ε­πο­χή που έ­χει αρ­χή στιγ­
μών, ω­ρών, η­με­ρών, ε­τών, αι­ώ­νων και έ­χει και
τέ­λος.
Β’ Ο χρόνος στην Φιλοσοφία
Ηφύ­ση του χρό­νου υ­πήρ­ξε έ­να α­πό τα πο­
λύ ση­μαν­τι­κά προ­βλή­μα­τα της Φι­λο­σο­φί­ας
ή­δη α­πό την αρ­χαι­ό­τη­τα. Τό­τε α­κρι­βώς δι­α­
τυ­πώ­θηκαν μια σει­ρά α­πό εύ­λο­γα ε­ρω­τή­μα­τα,
ό­πως: Εί­ναι σωστό να βλέ­που­με τον χρό­νο να
κυ­λά; Κι αν συμ­βαί­νει κά­τι τέ­τοι­ο, κυ­λά α­πό
το μέλ­λον στο πα­ρελ­θόν με την αν­θρω­πό­τη­τα
κολ­λη­μέ­νη σαν βάρ­κα στη μέ­ση του πο­τα­μού;
Ήμή­πως κυ­λά α­πό το πα­ρελ­θόν προς το μέλ­
λον, πα­ρα­σύ­ρον­τας τη βάρ­κα με τη ρο­ή του;
Δύ­σκο­λα ε­ρω­τή­μα­τα ή πο­λύ α­φη­ρη­μέ­να για
να α­παν­τη­θούν και να μας ω­θή­σουν να α­πορ­
ρί­ψου­με τη με­τα­φο­ρι­κή ει­κό­να του χρό­νου ως
ρο­ή. Αν, ω­στό­σο ε­πι­θυ­μού­με να α­πορ­ρί­ψου­με
την ει­κό­να της ρο­ής, πώς μπο­ρού­με να συλ­
λά­βου­με το πέ­ρα­σμά του; Τι εί­ναι αυ­τό που
δι­α­κρί­νει το πα­ρελ­θόν α­πό το πα­ρόν ή το μέλ­
λον ή μή­πως δεν υ­φί­στα­ται αν­τι­κει­με­νι­κή δι­
ά­κρι­ση και ο χρό­νος εί­ναι μια ε­νια­ία ον­τό­τη­
τα που α­πο­κα­λεί­ται πα­ρόν; Τι εί­ναι αυ­τό που
δί­νει στο χρό­νο την κα­τεύ­θυν­σή του; Τι εί­ναι
ε­κεί­νο που συ­νη­γο­ρεί υ­πέρ της α­συμ­με­τρί­ας
με­τα­ξύ πα­ρελ­θόν­τος και πα­ρόν­τος; Υ­πάρ­χει
ά­χρο­νη ύ­παρ­ξη ή μή­πως η ύ­παρ­ξη γί­νε­ται
αν­τι­λη­πτή μό­νο μέ­σα στα ό­ρια του χρό­νου;
Πολ­λά α­πό αυ­τά τα προ­βλή­μα­τα «α­να­λύ­
ον­ται» ή κα­λύ­τε­ρα «τί­θεν­ται» στα Φυ­σι­κά
του Α­ρι­στο­τέ­λη, με τη μορ­φή πα­ρά­δο­ξων ή
προ­βλη­μά­των που α­φο­ρού­σαν στην ί­δια την
ύ­παρ­ξη του χρό­νου. Το έ­να πρό­βλη­μα εί­ναι
ό­τι ο χρό­νος δεν μπο­ρεί να υ­πάρ­χει, για­τί δεν
υ­πάρ­χει κα­νέ­να α­πό τα ε­πί μέ­ρους τμή­μα­
τά του (π.χ. η πα­ρού­σα στιγ­μή, που δεν έ­χει
διά­ρκεια, δεν μπο­ρεί να υ­πο­λο­γι­στεί ως τμή­
μα του χρό­νου). Αν πά­λι α­να­ρω­τη­θού­με πό­τε
παύ­ει να υ­πάρ­χει η πα­ρού­σα στιγ­μή, το τώ­ρα,
ο­ποι­α­δή­πο­τε πι­θα­νή α­πάν­τη­ση εμ­πε­ρι­έ­χει
αν­τί­φα­ση: ό­χι στο πα­ρόν, για­τί ό­σο υ­πάρ­χει
υ­πάρ­χει. Ού­τε στο μέλ­λον, στην ε­πό­με­νη στιγ­
μή, για­τί στο συ­νε­χές δεν υ­πάρ­χει ε­πό­με­νη
στιγ­μή. Τα πα­ρά­δο­ξα του Α­ρι­στο­τέ­λη και του
Ζή­νω­να για τον χρό­νο και τον χώ­ρο, ώ­θη­σαν
Α­το­μι­στές, ό­πως ο Ε­πί­κου­ρος και ο Δι­ό­δω­
ρος Κρό­νος, θε­ω­ρώντας τη δο­μή του χρό­νου
κοκ­κι­ώ­δη (σαν άμ­μο), αλ­λά σε αυ­τή τους την
ά­πο­ψη συ­νάν­τη­σαν δι­α­φω­νί­α α­πό τους Στω­
ι­κούς, κυ­ρί­ως τον Σέξ­το τον Εμ­πει­ρι­κό. Η θε­
με­λι­ώ­δης ι­δε­α­λι­στι­κή λύ­ση, που ε­πι­τρέ­πει σε
δι­α­φο­ρε­τι­κές χρο­νι­κές στιγ­μές να συ­νυ­πάρ­
χουν στο αν­τι­κεί­με­νο της ε­νό­ρα­σης, προ­τά­