Ενατενίσεις | Τεύχος 17 Μάιος - Αύγουστος 2012 | Ιερά Μητρόπολις Κύκκου και Τηλλυρίας - page 64

62 Eνατενίσεις
τοῦ Σώ­μα­τος καί τοῦ Αἵ­μα­τος τοῦ Χρι­στοῦ, ὡς
μέ­λος τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας.
Στάτρί­ααὐ­τάμυ­στή­ρια(Βά­πτι­σμα-Χρῖ­σμα-
θεί­α Εὐ­χα­ρι­στί­α) ἀ­ντι­στοι­χοῦν οἱ τρεῖς βαθ­μοί
τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ζω­ῆς, ὁ τρό­πος, δη­λα­δή, μέ τόν
ὁ­ποῖ­ο με­τέ­χε­ται ἡ Χά­ρη τοῦ Θε­οῦ καί ἐ­νερ­γεῖ
στόν συ­γκε­κρι­μέ­νο ἄν­θρω­πο, πού εἶ­ναι, κα­τά
τόν ἅ­γιοΜά­ξι­μο τόνὉ­μο­λο­γη­τή, ἡ πρα­κτι­κή φι­
λο­σο­φί­α ἤ κά­θαρ­ση-πρά­ξη, ἡ φυ­σι­κή θε­ω­ρί­α, ἤ
φω­τι­σμός, καί ἡ μυ­στι­κή θε­ο­λο­γί­α, ἤ θε­ω­ρί­α-θέ­
α-θε­ο­γνω­σί­α. Πρό­κει­ται γιά μιά πο­ρεί­α τοῦ ἀν­
θρώ­που ἀ­πό τό κα­τ’ εἰ­κό­να στό κα­θ’ ὁ­μοί­ω­ση,
ἀ­πό τήν δου­λεί­α τῶν πα­θῶν στήν ἐ­λευ­θε­ρί­α τοῦ
πνεύ­μα­τος, ἀ­πό τήν γῆ τῆς Αἰ­γύ­πτου στήν γῆ
τῆς ἐ­παγ­γε­λί­ας. Αὐ­τή ἡ πο­ρεί­α συν­δέ­ε­ται στε­νά
μέ τήν αὔ­ξη­ση τοῦ ἀν­θρώ­που στήν πνευ­μα­τι­κή
γνώ­ση, καί γε­νι­κά μέ τήν μυ­στη­ρια­κή καί ἀ­σκη­
τι­κή ζω­ή. Ἄλ­λω­στε, ἡ συμ­με­το­χή στά μυ­στή­ρια
τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας δέν γί­νε­ται ἀ­προ­ϋ­πό­θε­τα36.
Ἡ μέ­θε­ξη τῶν μυ­στη­ρί­ων τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας
(Βά­πτι­σμα, Χρῖ­σμα, θεί­α Κοι­νω­νί­α) καί ἡ δι­
έ­λευ­ση τοῦ ἀν­θρώ­που ἀ­πό τούς βαθ­μούς τῆς
πνευ­μα­τι­κῆς ζω­ῆς (κά­θαρ­ση, φω­τι­σμός, θέ­ω­ση)
γί­νε­ται μέ τήν βο­ή­θεια τῆς ἱ­ε­ραρ­χί­ας, ἡ ὁ­ποί­α
με­τέ­χει ἀ­να­λό­γως τῆς θεί­ας μα­κα­ριό­τη­τας καί
εἶ­ναι οἱ διά­κο­νοι, οἱ πρε­σβύ­τε­ροι καί οἱ Ἐ­πί­
σκο­ποι. Ἔ­τσι, ὁ ἅ­γιος Μά­ξι­μος ὁ Ὁ­μο­λο­γη­τής
στά σχό­λια πού κά­νει στό σύγ­γραμ­μα πε­ρί τῆς
ἐκ­κλη­σια­στι­κῆς ἱ­ε­ραρ­χί­ας τοῦ ἁ­γί­ου Διο­νυ­σί­ου
τοῦἈ­ρε­ο­πα­γί­του, γρά­φει ὅ­τι ἡ θεί­α μα­κα­ριό­τη­
τα εἶ­ναι «κά­θαρ­σις, φω­τι­σμός, τε­λεί­ω­σις», ἀ­πό τήν
ἄ­πο­ψη ὅ­τι ἐ­νερ­γεῖ στούς ἀν­θρώ­πους ἀ­νά­λο­γα
μέ τήν πνευ­μα­τι­κή τους κα­τά­στα­ση, γι’ αὐ­τό καί
«κα­θαί­ρει δι­δά­σκου­σα, φω­τί­ζει ἀ­νά­γου­σα, τε­λειοῖ
θε­ο­ποιοῦ­σα». Οἱ ἱ­ε­ράρ­χες, με­τέ­χο­ντας στήν θεί­α
μα­κα­ριό­τη­τα, «κα­θαί­ρου­σι, φω­τί­ζου­σι, τε­λειοῦ­
σι», ἀ­πό δέ τούς ἱ­ε­ραρ­χου­μέ­νους, «οἱ μέν κα­θαί­
ρο­νται, οἱ δέ φω­τί­ζο­νται, οἱ δέ τε­λειο­ποιοῦ­νται»37.
Σέ ἄλ­λο ση­μεῖ­ο ὁ ἅ­γιος Μά­ξι­μος, σχο­λιά­ζο­
ντας τό ἔρ­γο τοῦ ἁ­γί­ου Διο­νυ­σί­ου τοῦ Ἀ­ρε­ο­πα­
γί­του πε­ρί ἐκ­κλη­σια­στι­κῆς ἱ­ε­ραρ­χί­ας, ἀ­να­φέ­
ρε­ται στίς τρεῖς τά­ξεις τῶν ἱ­ε­ρο­τε­λε­στῶν καί τίς
τρεῖς τά­ξεις τῶν δε­ο­μέ­νων τήν ἱ­ε­ρο­τε­λε­στί­α (τῶν
τε­λου­μέ­νων). Οἱ τά­ξεις τῶν ἱ­ε­ρο­τε­λε­στῶν εἶ­ναι
οἱ ἱ­ε­ράρ­χες, οἱ ἱ­ε­ρεῖς καί οἱ λει­τουρ­γοί (διά­κο­
νοι) καί οἱ δε­χό­με­νοι τήν ἱ­ε­ρο­τε­λε­στί­α εἶ­ναι οἱ
κα­θαι­ρό­με­νοι, οἱ φω­τι­ζό­με­νοι καί οἱ θε­ω­ρη­τι­
κῶς τε­λειού­με­νοι38. Ὅ­λα ὅ­σα τε­λοῦ­νται ἱ­ε­ρα­
τι­κῶς ἔ­χουν τήν ἀ­να­φο­ρά τους στόν ἱ­ε­ράρ­χη,
ἐ­πει­δή αὐ­τός τά πραγ­μα­το­ποι­εῖ μέ­σα ἀ­πό τίς
ὑ­πο­τε­ταγ­μέ­νες σέ αὐ­τόν τά­ξεις, στίς ὁ­ποῖ­ες αὐ­
τός ἔ­δω­σε τήν δύ­να­μη νά τά ἐ­νερ­γοῦν. Ὁ Ἐ­πί­
σκο­πος μπο­ρεῖ νά τε­λῆ καί αὐ­τά πού κά­νουν οἱ
κα­τώ­τε­ρες ἀ­πό αὐ­τόν τά­ξεις, ἀλ­λά ἐ­κεῖ­νες δέν
μπο­ροῦν τά τε­λοῦν τά ὑ­πέρ­τε­ρά τους39.
Καί σέ ἄλ­λο ἔρ­γο του ὁ ἅ­γιος Μά­ξι­μος ἀ­να­
φέ­ρε­ται στό θέ­μα αὐ­τό. Γρά­φει ὅ­τι τήν θέ­ση τοῦ
δια­κό­νου κα­τέ­χει «ὁ πρός τούς ἱ­ε­ρούς ἀ­γῶ­νας
ἀ­λεί­φων τόν νοῦν καί τούς ἐ­μπα­θεῖς λο­γι­σμούς
ἀ­πε­λαύ­νων ἀ­π’ αὐ­τοῦ». Τήν θέ­ση τοῦπρε­σβυ­τέ­
ρου κα­τέ­χει «ὁ εἰς τήν γνῶ­σιν τῶν ὄ­ντων φω­τί­ζων
καί τήν ψευ­δώ­νυ­μον γνῶ­σιν ἐ­ξα­φα­νί­ζων». Καί
τήν θέ­ση τοῦἘ­πι­σκό­που κα­τέ­χει «ὁ τῷἁ­γί­ῳμύ­
ρῳ τε­λει­ῶν τῆς γνώ­σε­ως τῆς προ­σκυ­νη­τῆς καί
ἁ­γί­ας Τριά­δος»40 .
Ὁ Ἐ­πί­σκο­πος τε­λεῖ τά Μυ­στή­ρια, ἀ­φοῦ
ἔ­λα­βε τήν ἀρ­χι­ε­ρα­τι­κήΧά­ρη μέ τό μυστή­ριο τῆς
χει­ρο­το­νί­ας του. Ἀλ­λά γιά νά ὀρ­θο­το­μῆ τόν λό­
γο τῆς ἀ­λη­θεί­ας καί νά ποι­μαί­νη θε­ρα­πευ­τι­κῶς
τούς ἀν­θρώ­πους θά πρέ­πη νά με­τέ­χη τῶν ἐ­νερ­
γει­ῶν τοῦ Θε­οῦ, καί κυ­ρί­ως νά κοι­νω­νῆ τῆς θε­ο­
ποιοῦ ἐ­νερ­γεί­ας τοῦΘε­οῦ. Τό­τε ἀ­ντα­πο­κρί­νε­ται
πλή­ρως στό ἔρ­γο τῆς δια­κο­νί­ας τῶν ἀν­θρώ­πων,
κα­τά τό πρό­τυ­πο τοῦ Χρι­στοῦ.
Ἑπομένως, ὁ Ἐπίσκοπος κοινωνεῖ τῶν
ὑψηλῶν ὀνομάτων τοῦ Χριστοῦ, ὅταν μετέ­
χη τῆς θεοποιοῦ ἀκτίστου Χάριτος καί τότε οἱ
προσωνυμίες τοῦ Χριστοῦ γίνονται καί δικές
του προσηγορίες.
4. Τό ἔρ­γο τοῦ Ἐ­πι­σκό­που
Τήν Μ. Πα­ρα­σκευ­ή, πού δια­βά­ζε­ται ἡ ἀ­κο­
λου­θί­α τοῦὌρ­θρου τοῦ Μ. Σαβ­βά­του, με­τά τήν
ἐ­πι­στρο­φή τῆς πο­μπῆς τοῦ Ἐ­πι­τα­φί­ου στόν
Ἱ­ε­ρό Να­ό, κα­θο­ρί­σθη­κε ἀ­πό τούς Πα­τέ­ρας τῆς
Ἐκ­κλη­σί­ας νά δια­βά­ζε­ται ἡ γνω­στή προ­φη­τεί­α
τοῦ Προ­φή­του Ἰ­ε­ζε­κι­ήλ, σύμ­φω­να μέ τήν ὁ­πο­
ί­α ὁ Θε­ός τόν ὁ­δή­γη­σε σέ ἕ­να μέ­ρος πού ἦ­ταν
γε­μά­το ἀ­πό ἀν­θρώ­πι­να ὀ­στά, «ξη­ρά σφό­δρα».
Τόν ρώ­τη­σε: «εἰ ζή­σε­ται τά ὀ­στᾱ ταῦ­τα;». Στήν
ἀ­πά­ντη­ση τοῦ Προ­φή­του ὅ­τι Αὐ­τός ὡς Θε­ός
36 βλ. ἀνάλυση εἰς: Ἱερομονάχου (νῦν Ἐπισκόπου Ράσκας
καί Πριζρένης) Ἀρτεμίου Ραντοσάβλιεβιτς, Τό Μυστήρι­
ον τῆς σωτηρίας, κατά τόν ἅγιο Μάξιμον τόν Ὁμολογη­
τήν, Ἀθῆναι, 1975 σελ. 125 κ.ἑξ.
37 Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Φιλοκαλία τῶν νηπτικῶν
καί ἀσκητικῶν, Πατερικαί ἐκδόσεις Γρηγόριος Πα­
λαμᾶς» τόμ. 14 Ε σελ. 230
38ἔνθ. ἀνωτ. σελ. 410
39ἔνθ. ἀνωτ. σελ. 402-406
40Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ἔνθ. ἀνωτ. τόμ. 14, σελ. 220