Eνατενίσεις
105
τον οδήγησαν στην αναζήτηση της δικαιοσύνης,
στο δημόσιο και ιδιωτικό βίο. Τούτο όμως σήμαινε
οριστική στροφή προς την φιλοσοφία, που θα τον
οδηγούσε με την πάροδο του χρόνου στο ύψιστο
συμπέρασμα, ότι τα κακά των ανθρώπων τότε
μόνο θα σταματήσουν, όταν η φυλή των αυθεντι-
κών και αγνών φιλοσόφων θα αναλάβει την εξου-
σία ή όταν οι άρχοντες, από μια θεία χάρη, θα φιλο-
σοφήσουν με ορθότητα.
Μέσα από την οδύνη και την απόγνωση βλέ-
πομε το νεαρό Πλάτωνα να αναγκάζεται να σκύβει
πάνω στα προβλήματα και τα ύψιστα μαθήματα,
που του άφησε η ζωή και το παράδειγμα του Σω-
κράτη. Στη σκέψη του μαθητού ο διδάσκαλος γί-
νεται το σύμβολο, το πρότυπο για μίμηση, επειδή
με την ανδρεία του κατήγγειλε την εσφαλμένη
κοινωνική οργάνωση, την τόσο ανήθικη και στε-
ρημένη από το ιδεώδες του δικαίου και της τελει-
ότητας.
Το Σωκρατικό λοιπόν αρχέτυπο, όπως αναδύε-
ται μέσα από τους Πλατωνικούς διαλόγους, έκτος
από την ιδέα που είχε o μαθητής για το διδάσκαλο,
εκφράζει την ίδια ώρα και την αντίληψη του Αθη-
ναίου φιλοσόφου για το φιλοσοφικό βίο, τις ευθύ-
νες και λειτουργίες του πολιτικού ανδρός, του πο-
λίτου φιλοσόφου. Ο ιστορικός λοιπόν Σωκράτης
είναι ο πρόδρομος του Πλατωνισμού που την ίδια
στιγμή αναγγέλλει.
Μέσα από τους Πλατωνικούς διαλόγους, τι μας
διδάσκει ο Σωκράτης ως παραδειγματική μορφή;
Ας θυμίσουμε ότι ο εκθειασμός του Σωκράτη είναι
για τον αθηναίο Φιλόσοφο η έκφραση μιας πικρής
απογοήτευσης και μιας πολιτικο-φιλοσοφικής φι-
λοδοξίας. Πράγματι, μετά το θάνατο του Σωκράτη,
ο Πλάτων αυτοεξορίστηκε στα Μέγαρα. Επιστρέ-
φοντας στην Αθήνα, παραμένει στην απομόνωση,
που είχε ως μοναδικό αντικειμενικό σκοπό τη δι-
ατήρηση της κληρονομιάς του μεγάλου διδασκά-
λου του. Κατόπι θα φροντίσει για τον εμπλουτισμό
της εμπειρίας του και το άνοιγμα των πνευματι-
κών του οριζόντων. Γι’ αυτό επισκέπτεται την Αί-
γυπτο, την Κυρήνη, την Μ. Ελλάδα, τη Σικελία.
Στις Συρακούσες του φάνηκε ότι ήταν δυνατή η
αναμόρφωση του κράτους, σύμφωνα με τα φιλο-
σοφικά πρότυπα. Ήταν αρκετό αυτή τη φορά να
προσηλυτισθεί ένας άνθρωπος και όχι ο Δήμος.
Επρόκειτο για τον παντοδύναμο τύραννο των Συ-
ρακουσώνΔιονύσιο. Οτελευταίος όμως απεδείχθη
ότι επιθυμούσε πάνω απ’ όλα να περιβάλλεται από
κόλακες, παρά από συμβουλές Μεντόρων.
Η πρώτη λοιπόν παραμονή τουΠλάτωνος στις
Συρακούσες κατέληξε σε οικτρά αποτυχία, που
παρολίγο να τελειώσει τραγικά για τον φιλόσοφό
μας.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα ιδρύει την Ακα-
δημία του, που θα μπορούσε να ονομασθεί σχολή
πολιτικών επιστημών. Το πνεύμα της Ακαδημίας
απομακρύνθηκε από την παράδοση των ρητόρων
και των σοφιστών.
Ο Πλάτων εγκαταλείπει με λύπη τις ζωντανές
πόλεις, για να καταφύγει στο θεωρητικό βίο. Στην
Ακαδημία οι σπουδαστές αφιερώνονται στη θεώ-
ρηση και την έρευνα των αρχών και των όντων.
Ασκούνται στις μαθηματικές επιστήμες και τη
διαλεκτική. Με την ευκαιρία, ας θυμηθούμε το
έμβλημα της Ακαδημίας: «αγεωμέτρητος μηδείς
εισίτω».
Οι καινούργιες όμως εμπειρίες της Σικελίας
(δύο φορές γύρω στο 367 και 361, διακινδύνευσε
μάταια επιστρέφοντας στις Συρακούσες για να
πείσει το Διονύσιο το νεώτερο για την εγκαθίδρυ-
ση της ιδεώδους πολιτείας) και όλοι οι αγώνες του
φιλοσόφου αποδεικνύουν ότι ο Πλάτων δεν εγκα-
τέλειψε χωρίς πόνο την αγωνιώδη προσπάθειά του
να δει μια μέρα την εγκατάσταση στον κόσμο ενός
πολιτεύματος που θα ενσάρκωνε το φιλοσοφικό
ιδεώδες.
