112
Eνατενίσεις
Σωκράτης, ότανβρήκε τηνπερίφημηφράση«Νους
ο τα πάντα διακοσμήσας»; Δεν είναι το βιβλίο που
του έδωσε μερικές λύσεις στα προβλήματα που τον
απασχολούσαν; Δυστυχώς η απογοήτευση αντι-
κατέστησε την ελπίδα του. Ο Αναξαγόρας περιο-
ρίστηκε μόνο στη μελέτη των μηχανικών αιτίων,
χωρίς να δικαιολογήσει την εύρυθμη κίνηση του
κόσμου. Στον Φαίδωνα ο Σωκράτης διακηρύτ-
τει ότι, αν κάθεται στη φυλακή, δεν είναι γιατί οι
μύες του επενεργούν πάνω στα οστά του, αλλά
γιατί έκρινε ότι είναι καλύτερο να κάθεται εκεί. Ο
Σωκράτης κατηγορεί τον Αναξαγόρα και τους οπα-
δούς του, ότι ψάχνουν μέσα στα σκοτάδια, χωρίς
να μπορούν να καταλάβουν πως η αληθινή αρχή
είναι η πράξη που κατευθύνεται προς το Αγαθό.
Έτσι ο Σωκράτης ενσαρκώνει μια μορφή σκέψης
εντελώς καινούργια. Με την άρνησή του για κάθε
ηδονή, γυναίκες, δόξες, φιλίες, επιθυμίες βεβαιώ-
νει τον εαυτό του ως τον απόλυτο κύριο του κό-
σμου και της μοίρας του.
Είναι βέβαιος ότι «κανένα κακό δεν μπορεί να
βρει τον αγαθό». Ο ίδιος ο θάνατος τού φαίνεται ως
η καλύτερη ελπίδα. Η ψυχή ή καλύτερα το πνεύ-
μα είναι στα μάτια του διδασκάλου η όψη του ηθι-
κού προσώπου που ενεργεί σωστά ή εσφαλμένα,
που είναι ικανοποιημένο ή όχι από τον εαυτό του.
Αυτή είναι η ουσία και η μοναδικότητα του Σω-
κρατισμού. Το θέμα της αθανασίας της ψυχής, αν
και σημαντικό, αντιμετωπίζεται ως δεύτερο θέμα.
Γιατί το να φοβάσαι το θάνατο σημαίνει ότι γνω-
ρίζεις εκείνο που είναι αδύνατο να γνωριστεί, εφ’
όσον αγνοούμε ολότελα περί τίνος πρόκειται και
δεν ξέρομε καθόλου αν είναι ένα μεγάλο καλό για
τους ανθρώπους. Ο θάνατος είτε είναι μια εσωτε-
ρική κατάσταση που μοιάζει με ύπνο χωρίς όνει-
ρα, που σε τίποτα δεν είναι φοβερό, είτε είναι ένα
ταξίδι της ψυχής που μεταναστεύει στη χώρα των
νεκρών, και τότε, τι ευδαιμονία να είχε κανείς την
τύχη να συνεχίσει την έρευνα της αλήθειας κοντά
στους μεγάλους άνδρες του παρελθόντος, τον Ορ-
φέα, τονΜίνωα, τονΜουσαίο!
ΟΣωκράτης ξεκινούσε από την αρχή ότι τα γε-
